Σάββατο 29 Δεκεμβρίου 2012

"Η αντιπροσωπευτικότητα τρέφει την ψευδαίσθηση της ασφάλειας και δημιουργεί την ανάγκη για Μεσσίες!"

        Για το Ρουσσώ η Δημοκρατία, είτε είναι άμεση, είτε δεν υπάρχει καθόλου. Επηρεασμένος από την αρχαία Αθήνα και την «αυτόνομη πόλη» του Καλβίνου , γράφει στο «Κοινωνικό Συμβόλαιο» :         « Οι βουλευτές του λαού, ούτε είναι, ούτε μπορεί να είναι αντιπρόσωποί του. Δεν είναι παρά επίτροποί του. Τίποτα δεν μπορούν να αποφασίσουν οριστικά. Κάθε νόμος που δεν τον κύρωσε αυτοπροσώπως ο ίδιος ο λαός, είναι άκυρος».
       O Ρουσσό δυστυχώς δε φαίνεται να κατάφερε και πολλά με τις ριζοσπαστικές του θέσεις. Πεθαίνει το 1778 στη Γαλλία αφήνοντας πίσω σπουδαίες παρακαταθήκες για τις κοινωνίες του μέλλοντος . Ελάχιστες όμως, κοινότητες υιοθέτησαν από τότε τις «ανώτερες» πολιτικές του προτάσεις περί συμμετοχικής Δημοκρατίας , όπως τα καντόνια της Ελβετίας, η Παρισινή Κομμούνα του 1871, τα Ρωσικά Σοβιέτ του 1905 και βέβαια κάποιες σύγχρονες μικρές «πολιτείες» στις Σκανδιναβικές χώρες.
       Τι συνέβη λοιπόν και δεν λειτούργησε η άμεση Δημοκρατία ; Γιατί ενώ οι εξελίξεις ήταν ραγδαίες σε πνευματικό και πολιτιστικό επίπεδο, οι κοινωνίες επέλεξαν πολιτεύματα αντιπροσωπευτικότητας και όχι άμεσης συμμετοχής των πολιτών; Εξαρχής, οι θεμελιωτές του κράτους των ΗΠΑ απέρριψαν ρητά την άμεση δημοκρατία ως επιλογή, πιστεύοντας ότι θα οδηγούσε στην υπερίσχυση των πολυπληθέστερων κατώτερων κοινωνικών τάξεων ή σε χαοτική αταξία, και διαμόρφωσαν την αντιπροσωπευτική ολιγαρχία ονομάζοντας το νέο πολίτευμα «ρεπουμπλικανικό» και όχι «δημοκρατικό», ώστε να παραπέμπει στο ρωμαϊκό κράτος της ελληνιστικής περιόδου.
      Καθώς παράλληλα εξαπλωνόταν και ο εθνικισμός, στη Γαλλική Επανάσταση η επίσης αντιπροσωπευτικού χαρακτήρα Εθνοσυνέλευση προβλήθηκε ως ενσάρκωση της βούλησης του έθνους. Mε λίγα λόγια η μετάβαση από τον ολοκληρωτισμό της μοναρχίας σε ένα άλλο πολίτευμα φιλελεύθερου χαρακτήρα έπρεπε να γίνει, έτσι, ώστε να μη χαθεί το «μαγικό ραβδί» των αποφάσεων από την ελίτ της παλιάς εξουσίας, αλλά και να ικανοποιηθεί το ολοένα και πιο πολιτικοποιημένο εργατικό δυναμικό.
       Ήταν σχεδόν αδύνατο να συνεχίσουν να υφίστανται κοινωνίες βιομηχανοποιημένες, αστικού τύπου με κανόνες δουλοπαροικίας και απόρριψης του εργαζόμενου ως μη πολιτικού όντος. Ο δούλος έγινε δουλοπάροικος και μετά εργαζόμενος με σύμβαση υπογεγραμμένη και με ανθρώπινα δικαιώματα. Ο κοινοβουλευτισμός ήταν ένα σατανικά «ευφυές κόλπο», για να δοθεί στον προλετάριο και αργότερα εξειδικευμένο υπήκοο η ψευδαίσθηση της αντιπροσωπευτικότητας και των ειδικών προσωπικών κατακτήσεων στην εργασία, στον πολιτισμό και στην ίδια του τη ζωή.

        Από τις αρχές του 20ου αιώνα ως σήμερα, σημαντικοί πολιτικοί διανοητές, όπως ο Καστοριάδης αλλά και σύγχρονοι επιστήμονες, όπως ο Τζοζάια Όμπερ δηλώνουν απερίφραστα ότι αυτό που βιώνουμε σε όλο τον δυτικό κόσμο δεν είναι Δημοκρατία. Πρόκειται ουσιαστικά για μια μεγάλη απάτη που τρέφει την ανευθυνότητα του απροστάτευτου μέλους μιας κοινότητας και συγκαλύπτει πάντα, τις ανεξέλεγκτες ή και εγληματικές διαθέσεις μιας θρασύτατης πολιτικής ελίτ.
       Επεξηγηματικά, ο «κατά φαντασίαν» πολίτης είναι κομμάτι μιας μάζας που ο αντιπρόσωπός της συνδέεται μαζί της κάθε τέσσερα χρόνια, μόνο, για να συνομιλήσει σ΄ ένα ασαφές και καταναγκαστικό επίπεδο επικοινωνίας και αόριστης υποσχεσιολογίας. Με την ψήφο «εκβιασμού», ο «αντιπρόσωπος» παίρνει την εντολή να δράσει, όπως εκείνος επιθυμεί και ερμηνεύοντας αυθαίρετα θεσμούς και νόμους , σύμφωνα με το δικό του πολιτικό και «υπαρξιακό» συμφέρον. Το αποτέλεσμα είναι να διοικεί το 15% και το υπόλοιπο 85% να ακολουθεί, χωρίς καμία δυνατότητα υπεύθυνης συμμετοχής σε αποφάσεις που το αφορούν!
       Εντωμεταξύ, αναπτύσσονται παράλληλα, σε όλο τον βιόκοσμο του συστήματος, μηχανισμοί στήριξης της «αντιπροσωπευτικότητας», για να εξυπηρετήσουν όλο το δίκτυο άσκησης της εξουσίας. Κυρίαρχα εργαλεία είναι ο μεσσιανισμός και ο λαικισμός. Οι χώροι διαπαιδαγώγησης του «αμέτοχου» αλλά «αντιπροσωπευόμενου» ατόμου είναι το σχολείο , όπου παρέχεται η μαζική εκπαίδευση , αντιγράφοντας και όχι δημιουργώντας , τα Μ.Μ.Ε., μέσω των οποίων καλλιεργείται η μαζική επικοινωνία,από τον εκάστοτε «στρατευμένο» δημοσιογράφο, το καταναλωτικό σύστημα που επιλέγει για χάρη του τον τρόπο ζωής, τη μόδα και την ψυχαγωγία. Διαπλάθεται σταδιακά, μια ατροφική διάθεση για συμμετοχικότητα σε                        ο τιδήποτε. Όλοι ξέρουμε ότι κάποιος άλλος, «μεσσίας» , θα τραβάει μπροστά κι εμείς θα ακολουθούμε.
        «Έχω αντιπρόσωπο, άρα υπάρχω»! Η αντιπροσωπευτικότητα τρέφει την ψευδαίσθηση της ασφάλειας. Το άτομο αισθάνεται έναν εφησυχασμό και , με τον καιρό, αποβάλλει το ένστικτο της ευθύνης και την εσωτερική διέγερση της δράσης. Αδιαφορεί πια για συμμετοχή, γιατί πιστεύει ότι άλλος το ανέλαβε ή ότι δεν υπάρχει καμία δυνατότητα παρέμβασης σε αποφάσεις .
       Πολλαπλασιάζονται έτσι οι κοινότητες των ανεύθυνων μελών που γίνονται πλέον, εύκολη βορά του πελατειακού συστήματος των «διακεκριμένων» αντιπροσώπων τους. Το αποτέλεσμα είναι να βιώνουμε έναν αστικό πολιτισμό με φεουδαρχικούς μηχανισμούς ελέγχου και καθοδήγησης της κοινωνίας. Αν θέλουμε να πιστεύουμε στην αξία του «πολιτικού» ανθρώπου, έστω σε μια εξελίξιμη μορφή του, θα πρέπει να μας προβληματίσει έντονα, πώς είναι δυνατον να εκχωρούμε το δικαίωμα της πολιτικής μας ταυτότητας στην οποιαδήποτε κατασκευασμένη περσόνα που ξεπετάχθηκε «φτιασιδωμένη» από τα studios κάποιας τηλεόρασης.

         Το 1813, ο Καποδίστριας, ένας από τους σπουδαιότερους ευρωπαίους της παγκόσμιας διπλωματίας , δημιούργησε το συμμετοχικό ελβετικό κράτος ως πρότυπο αποκεντρωμένης διοίκησης και άμεσης δημοκρατίας. Στον τόπο καταγωγής του όμως, δολοφονήθηκε από κάποιους «προστάτες αντιπροσώπους» που διέκριναν τον κίνδυνο να χάσουν το δικαίωμα της «αντιπροσωπείας»! Αργότερα, στο ιταλικό Τορίνο και σε κρατίδια της Γερμανίας αναπτύχθηκαν κοινωνίες άμεσης παρεμβασης στα κοινά. Τα τελευταία χρόνια σε Δανία, Σουηδία , Φινλανδία και Νορβηγία εξελίσσονται , θεσμικά, μηχανισμοί πρόσβασης των πολιτών στις αποφάσεις της εξουσίας με άμεσο τρόπο.
       Η συμμετοχική δημοκρατία δεν είναι ο όχλος της πλατείας Συντάγματος, δεν είναι οι «αγανακτισμένοι» που ζητούν «άμεση πρόσβαση» στην πολιτική, χωρίς να γνωρίζουν την αναλογική άσκηση δικαιώματος και υποχρέωσης. Πρόκειται για ένα σύστημα οργανωμένης πολιτικής κοινότητας , όπου το δικαίωμα της συμμετοχής δίνεται σε όλους , να το ασκήσουν ελεύθερα , αφού πρώτα ενεργοποιήσουν τις δυνατότητές τους. Προϋποθέσεις είναι η γνώση, η ενημέρωση και ασφαλώς η διάθεση για συμμετοχή σε αποφάσεις με άμεσο , ασφαλή και έγκυρο τροπο.
       Η τεχνολογία, η ψηφιακή μηχανοργάνωση των δεδομένων, η υπεύθυνη πολιτικοποίηση των νέων και τα σύγχρονα πρότυπα συμμετοχικής διακυβέρνησης μας επιτρέπουν να ελπίζουμε στην οργάνωση μιας ολοκληρωμένης κοινότητας υπεύθυνων πολιτών. Και στην Ελλάδα και σε όλο τον πλανήτη υπάρχουν πλέον χιλιάδες άνθρωποι, επιστήμονες , τεχνοκράτες και φιλόσοφοι που ξέρουν καλά τι και πώς πρέπει να γίνει. Κάθε μέρα «χτίζονται» ψηφιακές πλατφόρμες για δημοψηφίσματα και άμεσες υπεύθυνες ψηφοφορίες.
         Ας διορίσουμε μια κυβέρνηση από μη πολιτικά πρόσωπα κι ας ενισχύσουμε θεσμούς και νόμους εμείς οι ίδιοι, με την άμεση και υπεύθυνη συμμετοχή μας στα κοινά. Ας μελετήσουμε λίγο περισσότερο το σύστημα της Ελβετίας που εδώ και δύο αιώνες την έκανε το πιο σταθερό κράτος στον κόσμο . Ας ξεκινήσουμε μια μεγάλη συζήτηση κάποτε κι ας διαρκέσει χρόνια.
       Να , λοιπόν η μεγάλη πρόκληση για νέους επίδοξους , πολιτικούς φορείς. Να, το μεγάλο ουσιαστικό στοίχημα για το μεγάλο πολιτικό και κυρίως πολιτισμικό άλμα της κοινωνίας μας : η στράτευση στην άρση της ανούσιας αντιπροσωπευτικότητας και η έμπνευση ενός οράματος συμμετοχικότητας. Αυτό θα άρει το μεσσιανισμό και θα στείλει στο περιθώριο την οποιαδήποτε ανεύθυνη κίνηση που σπεύδει κατά καιρούς να «πουλήσει» άριστες υπηρεσίες «μεσιτείας» στον ελληνικό λαό.
       Ανδρέας Ζαμπούκας/tovima.gr

Κυριακή 23 Δεκεμβρίου 2012

"Δεν υπάρχουν κοινωνίες χωρίς τρελούς, υπάρχουν όμως κοινωνίες που συγκρατούν τις ανθρώπινες τρέλες"

  Στις ΗΠΑ η ελαχιστοποίηση του κινδύνου είναι μια περίπλοκη επιστήμη: στα αμερικανικά σχολεία, οι καθηγητές είναι υποχρεωμένοι να ξέρουν απέξω δεκάδες σελίδες με κανονισμούς που αφορούν τις εξόδους σε περίπτωση πυρκαγιάς, τα κλιμακοστάσια, τα παράθυρα, το φαγητό της καντίνας και τα σχολικά λεωφορεία. Υπάρχουν κανονισμοί ακόμα και για το σε ποια σκαλίτσα θα ανέβεις, για να τοποθετήσεις κάτι στον τοίχο της σχολικής αίθουσας.
       Εξάλλου, από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, στα περισσότερα προβληματικά σχολεία εγκαταστάθηκαν ανιχνευτές μετάλλων, πράγμα που σε καθησυχάζει αν είσαι καθηγητής (εφόσον ελαχιστοποιείται ο κίνδυνος να βρεθείς μπροστά σε περίστροφο, στιλέτο και σουγιά) αλλά που δεν παύει να υπογραμμίζει την αποτυχία του εκπαιδευτικού συστήματος.
       Έτσι, κάθε πρωί, τα παιδιά μπαίνουν στην αίθουσα περνώντας ένα αστυνομικό σύνορο: συνήθως, δίπλα στον ανιχνευτή στέκεται ένας ογκώδης τύπος από τη ζώνη του οποίου κρέμονται οι χειροπέδες. Δεν είναι καλή αρχή για τη σχολική ημέρα κι επιπλέον χάνεται πολύτιμος χρόνος. Το χειρότερο: δεν εμποδίζει τη δράση των μαζικών δολοφόνων στο χώρο του σχολείου.
       Οι ένοπλες επιθέσεις στα σχολεία δεν είναι, ούτε καινούργιο, ούτε αποκλειστικά αμερικανικό φαινόμενο· αλλά, ενώ τον 19ο αιώνα σχετιζόταν με την οπλοφορία (δυσαρεστημένοι μαθητές πυροβολούσαν το δάσκαλο ή ένα μισητό συμμαθητή τους, έναν “bully” για παράδειγμα), στο πέρασμα του χρόνου εξελίχθηκε σε πρακτική που καθρεφτίζει συνδυασμό κοινωνικών προβλημάτων.
       Tο πρώτο παραμένει το καθεστώς της οπλοφορίας και οπλοκατοχής: ενώ υπάρχουν κανονισμοί για τα όπλα-παιχνίδια (τα οποία πουλιούνται με μια ταμπελίτσα σε πορτοκαλί χρώμα), η Εθνική Ένωση Όπλων συμπεριφέρεται σαν κράτος εν κράτει – και σε ορισμένες πολιτείες, ιδιαίτερα στο αγροτικό κοινωνικό περιβάλλον, τα παιδιά (τα αγόρια περισσότερο από τα κορίτσια) αποκτούν το πρώτο τους όπλο, προτού αποκτήσουν άδεια οδήγησης. Το σύνθημα της ΕΕΟ είναι: Shooting is fun! Στο Κεντάκυ, στη Γιούτα, στη Μοντάνα, είναι ευκολότερο να αγοράσεις όπλο από το να υιοθετήσεις κατοικίδιο ζώο.
       Οι αιτίες της ελεύθερης οπλοφορίας είναι ιστορικές (στην ουσία, «ιστορικό υπόλειμμα» από την εποχή της Άγριας Δύσης) και οικονομικές (στις ΗΠΑ υπάρχουν 114 βιομηχανίες όπλων για ατομική χρήση). Παραλλήλως με τη συνταγματική της εξασφάλιση -το δικαίωμα της οπλοφορίας αποτελεί το περιεχόμενο της Δεύτερης Τροπολογίας, καθώς και μέρος του Βill of Rights- ανθεί το λαθρεμπόριο: όποιος δεν έχει το κατάλληλο προφίλ, για να αγοράσει όπλο (είναι, λόγου χάρη, ανήλικος ή έχει ποινικό μητρώο) μπορεί να το προμηθευτεί στον δρόμο.
       Επιπλέον, ενώ οι ΗΠΑ θεωρούνται, εν πολλοίς, αστυνομικό κράτος, δεν υπάρχει ηλεκτρονικό φακέλωμα για τους αγοραστές όπλων· όσο για τον αύξοντα αριθμό του κάθε περιστρόφου ή τουφεκιού σβήνεται εύκολα. Μέχρι τώρα, όλες οι κοινοβουλευτικές απόπειρες αναθεώρησης της Δεύτερης Τροπολογίας και της σχετικής νομοθεσίας απέτυχαν: το love story με τα όπλα είναι βαθιά ριζωμένο στην αμερικανική νοοτροπία και δεν ενοχοποιείται για τα βίαια εγκλήματα.
       Πράγματι, στις πολιτείες με μακρά παράδοση στη νόμιμη οπλοφορία (Κεντάκυ, Γιούτα, Μοντάνα, Δυτική Βιρτζίνια, Αλάσκα, Γουαϊόμινγκ, Βόρεια Ντακότα) σημειώνονται λιγότερες μαζικές δολοφονίες: φαίνεται να παίζει ρόλο κάποια «παιδεία» στην οπλοφορία. Ωστόσο, το επιχείρημα «καθετί μπορεί να χρησιμεύσει ως όπλο» είναι σαθρό: ένα μαχαίρι της κουζίνας δεν μπορεί να προκαλέσει την ίδια βλάβη μ’ ένα ημιαυτόματο 223 Βushmaster ή μ’ ένα AR-15.
       Το δεύτερο ζήτημα είναι η ψυχιατρική πρακτική στις ΗΠΑ. Υπάρχει διαγνωστικό και θεραπευτικό έλλειμμα, ένας συνδυασμός ανεκτικότητας της «διαφοράς» και αμέλειας. Αν σε μερικές κοινωνίες κινδυνεύεις να θεωρηθείς τρελός, χωρίς να είσαι, στις ΗΠΑ κινδυνεύεις να θεωρηθείς φυσιολογικός, χωρίς να είσαι. Το αποτέλεσμα, σε αμφότερες τις περιπτώσεις, ισοδυναμεί με απανθρωπιά. Ο «τρελός» έχει ανάγκη ειδικής μεταχείρισης, δεν μπορεί να ζήσει στον κόσμο, χωρίς να βλάψει τους άλλους και τον εαυτό του. Όμως, στις ΗΠΑ, το σχολείο, η οικογένεια, ο χώρος της εργασίας αρνούνται να δουν τον ελέφαντα στο δωμάτιο: στις σχολικές τάξεις υπάρχουν παιδιά που θα έπρεπε να βρίσκονται σε ειδικά ιδρύματα – στις περισσότερες περιπτώσεις γίνονται απόβλητοι (τα κοροϊδεύουν, τα απομονώνουν), αλλά μπορούν να εξελιχθούν σε θύτες.

        Επιπλέον, οι ψυχιατρικές διαγνώσεις καταλήγουν σε φαρμακευτικές αγωγές με αμφίβολα αποτελέσματα – όχι σπάνια, τα ψυχοφάρμακα ενεργοποιούν βίαιες παρορμήσεις. Εννοείται ότι κι εδώ έχουμε μια γκρίζα περιοχή που διατηρείται γκρίζα από το ιατρικό και φαρμακευτικό κατεστημένο: για παράδειγμα, πριν από μερικά χρόνια, η τριαζολάμη κατηγορήθηκε για επικίνδυνες παρενέργειες (διαταραχές της συμπεριφοράς) αλλά η διαμάχη έσβησε και το θέμα μισοξεχάστηκε.
       Σε όλα αυτά προστίθεται η αδυναμία της αστυνομίας να συγκροτήσει τη φυσιογνωμία του υποψήφιου μαζικού δολοφόνου, ώστε να κινηθεί αναλόγως. Δεν υπάρχουν κοινωνίες, χωρίς τρελούς, υπάρχουν όμως κοινωνίες που συγκρατούν τις ανθρώπινες τρέλες. Η πρόληψη του εγκλήματος είναι σχετικά εύκολη στις καθημερινές μορφές παραβατικότητας – όμως τα πράγματα δυσκολεύουν, όταν η αστυνομία, παρά την τακτική ελαχιστοποίησης των κινδύνων, καθυστερεί να αναγνωρίσει τις μορφές του εγκλήματος που τοποθετούνται εκτός «καθημερινότητας», καθώς κι όταν αποτυγχάνει να καθορίσει τα χαρακτηριστικά των εγκληματιών. Ενώ έχει εμβαθύνει στην ψυχολογία των serial killers, δεν φαίνεται να κατανοεί τους μαζικούς δολοφόνους στα σχολεία.
       Οι δολοφονίες στις ΗΠΑ μειώνονται διαρκώς από το 1991-92, παραμένουν όμως σε υψηλά επίπεδα συγκριτικά με τις υπόλοιπες δυτικές χώρες. Πράγματι, οι μισές γίνονται εξαιτίας της προσβασιμότητας στα όπλα, πράγμα που, ωστόσο, δεν εξηγεί γιατί 15.000 άνθρωποι ετησίως σκοτώνουν συνανθρώπους τους, ενώ άλλοι τόσοι προσπαθούν, αλλά δεν τα καταφέρνουν προκαλώντας τραυματισμούς και ακρωτηριασμούς. Τίθεται το ερώτημα της ομαδικής ψύχωσης: το ένα αιματηρό επεισόδιο φαίνεται να εμπνέει το άλλο· οι δράστες αντιγράφουν και σκηνοθετούν το δικό τους επεισόδιο που πρέπει να είναι θεαματικότερο από κάθε προηγούμενο – έτσι, η βία κλιμακώνεται. Επίσης, τίθεται το ερώτημα της «εξαγρίωσης» μέσω του θεάματος της βίας (είναι εντυπωσιακή η έλλειψη κανονισμών στην αγορά βιντεοπαιχνιδιών): τα εγκλήματα είναι λιγότερα αλλά ειδεχθέστερα.
        Τέλος, μπορούμε να δούμε ένα συμβολισμό στις μαζικές δολοφονίες στα σχολεία: ο ασφαλής, γλυκός κόσμος που περιγράφει το αναγνωστικό μας γίνεται ο τόπος του εγκλήματος· τίποτα δεν είναι όπως θα έπρεπε να είναι.
Σώτη Τριανταφύλλου/www.athensvoice.gr

Σάββατο 15 Δεκεμβρίου 2012

"Δεν είσαι πουθενά παρών. Είσαι στη δουλειά και ανησυχείς για το σπίτι, είσαι στο σπίτι και ανησυχείς για τη δουλειά..."

         Ο αμερικανός ποιητής Ρόμπερτ Φροστ είχε κάνει τη διάγνωση πολύ προτού ξεκινήσει η επιδημία: «Το μυαλό είναι ένα υπέροχο όργανο. Αρχίζει να δουλεύει τη στιγμή που ξυπνάς το πρωί και δεν σταματάει, ώσπου να φτάσεις στο γραφείο σου».
       Παλιά, ήταν της μόδας το burnout, δηλαδή το σύνδρομο εγκεφαλικής υπερφόρτωσης που «χτυπούσε» κατά προτίμηση νεαρά στελέχη επιχειρήσεων: υπερωρίες, bonus, καφετιέρες με παγωμένο καφέ, brain storming. Και κάποια μέρα, έπειτα από ένα απροειδοποίητο βραχυκύκλωμα των κυττάρων, η ασφάλεια καιγόταν και το «ξεζουμισμένο», πλέον, golden boy οδηγούνταν με συνοπτικές διαδικασίες προς την έξοδο.
         Σήμερα, τα διάφορα «σύνδρομα» που πλήττουν την παραγωγικότητα διαθέτουν λιγότερο ευφάνταστα ονόματα. Αναφέρω ενδεικτικά το διαβόητο e-mail stress, το στρες που σου προκαλεί η αδυναμία να ανταποκριθείς στην αμεσότητα και στη βαναυσότητα του ηλεκτρονικού σου ταχυδρομείου. Και εδώ οι επιπτώσεις στην παραγωγικότητα είναι, παρότι υπόγειες, εξίσου σοβαρές. Έρευνα του Πανεπιστημίου της Δυτικής Σκωτίας προετών είχε δείξει ότι ο μέσος υπάλληλος γραφείου αφιερώνει 49 λεπτά ημερησίως μόνο στη διαχείριση του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου του, ενώ το ΙQ του καταβαραθρώνεται -τουλάχιστον κατά 10 μονάδες-κάθε φορά που διασπάται η προσοχή του από ένα e-mail.
       Πρόσφατα, το «σύνδρομο» που πλήττει τους λεγόμενους «millennials»-τους γεννημένους μεταξύ 1980 και 2000- θύματα και αυτοί μιας πληθώρας επιλογών, λέγεται  Fomo (fear of missing out). Το κύριο σύμπτωμα είναι ότι πάντα, κάπου κάτι χάνεις. Πέφτεις το βράδυ να κοιμηθείς και αντιλαμβάνεσαι:
- ότι πάλι δεν έχεις τελειώσει την εργασία, για την οποία ακύρωσες τη συνάντηση με τον αδελφό σου, -ότι πάλι ξέχασες τα γενέθλια της καλύτερής σου φίλης,
 -ότι πλέον διαβάζεις μεν πολλά βιβλία, αλλά έχεις «κόψει» τη γυμναστική και θυμάσαι ότι κάποτε μπορούσες να αγγίξεις τα δάχτυλα των ποδιών σου,
-ότι την εργασία θα τη γράψει πολύ καλύτερα η συμφοιτήτριά σου με τις ταμπά μπότες που ονειρεύεται να πάει στο Γέιλ,
-ότι τελικά δεν είσαι ούτε καλή αδελφή, ούτε καλή φίλη, ούτε καλή φοιτήτρια.
         Δεν χρειάζεται να είσαι αναπτυξιακός βιολόγος για να καταλάβεις ότι τα περισσότερα από τα νεοαφιχθέντα σύνδρομα έχουν να κάνουν με την υπερβολική ποσότητα, κυρίως πληροφοριών . Ζούμε στην εποχή του «multitasking»,όπως αποκαλούν οι ειδικοί τη διαχείριση πολλαπλών πράξεων ή απαιτήσεων, όπου καλείσαι να κάνεις χιλιάδες πράγματα, χωρίς τελικά να φέρνεις τίποτε εις πέρας.

      Ο Αμερικανός Ντέιβιντ Αλεν, «γκουρού της παραγωγικότητας» και συγγραφέας του βιβλίου «Getting Τhings Done», επιμένει ότι δεν είναι η υπερβολική δόση πληροφοριών που σε εξαντλεί. «Αν ίσχυε αυτό, τότε με το που θα έμπαινες στη βιβλιοθήκη θα πέθαινες. Με τo που θα “έμπαινες” στο Internet θα έκανες μπουμ».
        Σύμφωνα με τον Αλεν, αυτό που σε κατατρύχει και σε καθιστά αντιπαραγωγικό είναι αυτή η αγωνία ότι υπάρχει κάτι εκεί έξω, το οποίο είναι πιο σημαντικό από αυτό που κάνεις τώρα. Δεν θυμάσαι τι είναι και, ως εκ τούτου, δεν είσαι πουθενά παρών. Είσαι, για παράδειγμα, στη δουλειά και ανησυχείς για το σπίτι, είσαι στο σπίτι και ανησυχείς για τη δουλειά...».
        Σύμφωνα με τον Αλεν, υπάρχουν τρόποι να διαχειριστείς την πληροφορία και, επομένως, πολλά από τα σύνδρομα της νέας χιλιετίας. Υπενθυμίζει, άλλωστε, ότι το πιο πλούσιο σε πληροφορίες περιβάλλον είναι αυτό που κατευνάζει περισσότερο από οτιδήποτε άλλο ψυχή και νου: η φύση! Υποθέτω, λοιπόν, ότι αν αισθανθείς πως η ζωή σου είναι ασφυκτικά γεμάτη από επιλογές ή χαρτάκια,  με «πράγματα που πρέπει να κάνεις», μπορείς απλώς να αποτολμήσεις μια βόλτα στο πάρκο.
      ΄Η να πελαγώσεις ακόμη περισσότερο, σκεπτόμενος αυτό που είχε πει ο συγγραφέας Χ. Τζάκσον Μπράουν τζούνιορ: «Έχεις κάθε ημέρα στη διάθεσή σου ακριβώς τον ίδιο αριθμό ωρών που είχαν και η Ελεν Κέλερ, ο Λουί Παστέρ, ο Μιχαήλ Αγγελος, η Μητέρα Τερέζα, ο Λεονάρντο ντα Βίντσι, ο Τόμας Τζέφερσον και ο Άλμπερτ Αϊνστάιν».
Λένα Παπαδημητρίου/www.tovima.gr

Σάββατο 8 Δεκεμβρίου 2012

«Αυτή η εθνική προσπάθεια που καταβάλαμε να αποβλακώσουμε γενεές επί γενεών με την παπαγαλία την πληρώνουμε ακριβά με μια κοινωνία που δεν έχει μάθει να σκέπτεται και να συζητά, αλλά μόνο να κραυγάζει»

 Απόψεις περί παιδείας    
   
       «Η κοινωνία μας, η πολιτεία και η εκπαίδευση διαιωνίζουν το συντηρητισμό -δεξιό και αριστερό. Προτιμάνε το υπάρχον βόλεμα έναντι οποιουδήποτε ρηξικέλευθου εγχειρήματος. Οι δεξιοί αναμασούν τα κλέη του παρελθόντος(υπάρχοντα και φανταστικά) ,ενώ οι αριστεροί τις αποτυχίες του παρελθόντος, ωσάν να ήταν επιτυχίες. Η συμβατική σκέψη κυριαρχεί σε οργανωμένους θεσμούς της ακαδημαϊκής κοινότητας και διαιωνίζεται στα σχολεία διά του παπαγαλισμού»
Θάνος Βερέμης-Καθηγητής Πολιτικής Ιστορίας

 «-Να επιτραπεί η ίδρυση ιδιωτικών Πανεπιστημίων. Βέβαια η μεσαία τάξη στέλνει τα παιδιά της έξω, ούτως ή άλλως, αλλά ας ελπίσουμε ότι θα βρεθούν και κάποια να πάνε εδώ σε αληθινά, μεγάλα, σοβαρά ιδιωτικά Πανεπιστήμια, για να δούμε πώς αλλιώς μπορούν να είναι τα Πανεπιστήμια, αν μη τι άλλο.
-Στα υπάρχοντα δημόσια Πανεπιστήμια, κατάργηση των δωρεάν συγγραμμάτων. Είναι πεταμένα λεφτά σε μια λαϊκίστικη δωρεά που θέσπισε η χούντα. Όσα παιδιά δεν έχουν λεφτά να αγοράσουν βιβλία θα τα βρίσκουν στις βιβλιοθήκες.
 - Κατάργηση της διδασκαλίας των αρχαίων ελληνικών στο Γυμνάσιο, τώρα γρήγορα, πριν ξεχάσουν εντελώς τα ελληνόπουλα να χρησιμοποιούν τη γλώσσα τους. Τους λόγους τους εξήγησε πολύ καλά η Άννα Φραγκουδάκη. Τις ώρες που θα ελευθερωθούν να διδάσκεται η νέα ελληνική, που είναι αρκετά πολύπλοκη, δύσκολη και ενδιαφέρουσα γλώσσα».
Άννα Δαμιανίδη- Δημοσιογράφος

          «Αντί να πηγαίνουν στα φροντιστήρια, τα παιδιά να εκ-παιδεύονται στα γυμναστήρια και κάθε μέρα να γυμνάζονται, τουλάχιστον μία ώρα, στο σχολείο, από την πρώτη δημοτικού μέχρι την τρίτη του λυκείου».
Παύλος Ευμορφίδης-Σπούδασε Οικονομικά και στη Γυμναστική Ακαδημία- Δημιουργός της εταιρείας Coco-Mat. 

         «Οι μαθητές των δημόσιων σχολείων, αντί να μάθουν να παρελαύνουν,  μήπως ήρθε η ώρα να διδάσκονται τι σημαίνει φορολογική συνείδηση, ανακύκλωση και το πώς στο μετρό δεν πρέπει να ορμάμε, για να μπούμε στον συρμό πριν βγουν από αυτόν οι άλλοι επιβάτες;»
Γκάζμεντ Καπλάνι- Πτυχιούχος Φιλοσοφικής και Διδάκτωρ της Παντείου-Γεννημένος στην Αλβανία

         «Απόδοση πρωταρχικής σημασίας στην Παιδεία ως μοχλού πνευματικής και πολιτιστικής ανόρθωσης, από το νηπιαγωγείο έως τις μεταπτυχιακές σπουδές. Κύριος σκοπός πρέπει να είναι η διασφάλιση στους εκπαιδευόμενους γνώσεων που ξεφεύγουν από το πλαίσιο της αποστεωμένης πολυμάθειας και της αποστήθισης, όπως δυστυχώς γίνεται σήμερα, και που, αντίθετα, τους βοηθούν ν' αναπτύξουν κριτικό, καινοτόμο και συνθετικό πνεύμα, ώστε να αντεπεξέλθουν επιτυχώς στις δύσκολες απαιτήσεις της σημερινής ζωής.
        Η άψογη γνώση μιας τουλάχιστον ξένης γλώσσας, η απόλυτη ευχέρεια στη χρήση της ηλεκτρονικής τεχνολογίας, η συνεχής ανανέωση της μόρφωσης με τη "δια βίου μόρφωση", καθώς και η έμφαση στο μάθημα του επαγγελματικού προσανατολισμού, ώστε ο κάθε νέος να επιδίδεται στο επάγγελμα που του ταιριάζει, είναι κατά τη γνώμη μου, προτεραιότητες στην παιδεία "εκ των ών ουκ άνευ". Επίσης, η ευαισθητοποίηση σε θέματα περιβάλλοντος και η διαμόρφωση ενός ακέραιου χαρακτήρα των εκπαιδευομένων, με ήθος, εντιμότητα και συνέπεια λόγων και πράξεων, αξίζει να αποτελεί βασική αποστολή κάθε εκπαιδευτικού ιδρύματος.»
 Νέστωρ Κουράκης-Καθηγητής της Νομικής

 «-Απομάκρυνση της διδασκαλίας της αρχαίας ελληνικής γλώσσας από το γυμνάσιο, γεγονός που σημαίνει επάνοδο στη σωστή απόφαση της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης του 1976. Και τούτο βέβαια, χωρίς να μειωθεί η διδασκαλία των αρχαίων γραμμάτων και του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, που γίνεται σήμερα στις γυμνασιακές τάξεις, αλλά να βελτιωθεί.  -
-Ενίσχυση της σχέσης διδασκάλου και μαθητή. Αυτή σήμερα δεν γίνεται ή γίνεται σε περιορισμένη κλίμακα. Φυσικά για τη σωστή πραγματοποίηση του μέτρου απαιτούνται ασφαλώς προϋποθέσεις, ώστε να υπάρξει ουσιαστικό αποτέλεσμα.
 - Ενίσχυση ερευνητικών ικανοτήτων των μαθητών από αρμόδιους διδασκάλους, για να επιτευχθεί προσπάθεια των μαθητών προς κάποια ερευνητική δραστηριότητα σε θέματα διδασκόμενα στο λύκειο (σε περιορισμένη βέβαια κλίμακα).
 - Ιδιαίτερη πρόνοια για την επιτυχή συγγραφή διδακτικών βιβλίων της βασικής και της μέσης εκπαίδευσης από ειδικούς συγγραφείς –συντάκτες.
 - Οργάνωση ειδικών φροντιστηρίων στη μέση και την ανώτατη εκπαίδευση, με πρόθεση τον καλύτερο κατά χώρον καταρτισμό μαθητών και σπουδαστών. Η πρόταση αναφέρεται περισσότερο στην ανώτατη εκπαίδευση, αφού σκοπός είναι η μεθοδικότερη έρευνα των επιστημονικών μαθημάτων και της περαιτέρω ερευνητικής προσπάθειας.
 - Στο χώρο των Φιλοσοφικών Σχολών καθιέρωση πρώτου έτους γενικότερων σπουδών ως προϋπόθεση, ώστε ο σπουδαστής εσκεμ-μένως να μπορεί να αποφασίζει ποιο τμήμα Σχολής θα πρέπει να προτιμήσει για να ικανοποιήσει τάσεις που εμφωλεύουν στο άτομό του.»
Εμμανουήλ Κριαράς-Ομότιμος καθηγητής Φιλοσοφικής Σχολής

         «Αυτονόμηση των πανεπιστημίων, απελευθέρωση της ανώτατης Παιδείας, κουπόνια εκπαίδευσης. Το κράτος οφείλει να παρέχει ένα ποσό ανά φοιτητή στον ίδιο τον φοιτητή, ο οποίος θα διαλέγει το ΑΕΙ-ΤΕΙ της αρεσκείας του (δημόσιο ή μη κρατικό), έτσι, ώστε να υπάρξει ανταγωνισμός στην Ανώτατη Παιδεία».
Πάσχος Μανδραβέλης-Οικονομολόγος Διπλ. ΜΜΕ

      «Εκπαίδευση ορθολογισμού και εθνικής εξωστρέφειας.
-Να απαλλαγούμε από τις αράχνες, την προγονοπληξία και το σύνδρομο του περιούσιου και μονίμως αδικημένου λαού. Να χτίσουμε σύγχρονο πατριωτισμό ατομικής ευθύνης, και εθνική αυτοπεποίθηση σε στέρεες βάσεις συλλογικής αυτογνωσίας.
 -Περισσότερο ορθολογισμό, λιγότερη παραμυθία, συνομωσιολογία, δαιμονολογία και ανοητολογία. -Και να αποκτούν όλοι οι μαθητές βασικές γνώσης οικονομίας (τι σημαίνει έλλειμμα, χρέος, ύφεση, πώς προκύπτει η ανάπτυξη), ώστε να μην ξαναπέσουμε στην παγίδα των λαϊκιστών.»
 Γιώργος Παγουλάτος- Καθηγητής Ευρωπαϊκής και Πολιτικής Οικονομίας

      «Ανοιχτά τα υπό συνεχή αξιολόγηση πανεπιστήμια / ερευνητικά κέντρα στα διαπιστωμένα ταλέντα.- Ευπρόσδεκτες οι ιδιωτικές χορηγίες πανεπιστημιακών εδρών. -Δίδακτρα στα προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών.Μαζί με την κατά προτεραιότητα στήριξη από την πολιτεία της γνώσης και της έρευνας, είναι κινήσεις όλες αυτές που θα κάνουν τις δημόσιες σχολές να μη φοβούνται τα ελεύθερα πλέον ανώτατα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια.»
Δημήτρης Ποταμιάνος- Δίδαξε στο τμήμα ΜΜΕ του Παντείου

       «Γενικός στόχος της παιδείας να γίνει η ανάπτυξη τής κριτικής σκέψης, ώστε να αξιοποιούνται σωστά οι πληροφορίες που δίνει πλέον αφειδώς η εξάπλωση τής ψηφιακής τεχνολογίας. Παράλληλα, να αποσυνδεθεί και να απελευθερωθεί πλήρως η τριτοβάθμια εκπαίδευση από τη δευτεροβάθμια, αλλά και από την αγορά εργασίας.»
Πλάτων Ριβέλλης- Νομικός και Ειδικός στη Φωτογραφία

        «Εκείνα τα χρόνια είχα την τύχη να συναντήσω κι ένα δάσκαλο που με σημάδεψε για την υπόλοιπη ζωή μου. Όταν πρωτομπήκε στην τάξη μάς ζήτησε να χωριστούμε σε ομάδες των 5 παιδιών –έτσι όπως καθόμασταν στα θρανία- και από εκείνη την ημέρα οι ομάδες ανέλαβαν εναλλάξ να παρουσιάζουν το επόμενο μάθημα. Η μία ομάδα παρουσίαζε το μάθημα της γεωμετρίας, η άλλη το μάθημα της φυσικής, ενώ μια τρίτη ομάδα το μάθημα της ιστορίας.
        Εκείνος στεκόταν λίγο πιο πέρα και παρακολουθούσε, παρεμβαίνοντας μόνο σπάνια αν χρειαζόταν. Κι έτσι, εμείς οι μικροί μαθητές, μάθαμε να συνεργαζόμαστε, να παίρνουμε πρωτοβουλίες και να συνθέτουμε ομαδικά. Ο σπουδαίος εκείνος δάσκαλος μας εισήγαγε σε ένα διαδραστικό τρόπο μαθήματος, που αργότερα έμαθα ότι ήταν κάτι σαν την αλληλοδιδακτική των πρώτων χρόνων της Επανάστασης, τότε που δεν υπήρχαν αρκετοί δάσκαλοι στο ελληνικό κράτος, για να κάνουν μάθημα και οι μεγαλύτεροι μαθητές δίδασκαν τους μικρότερους. Γλυκές αναμνήσεις από συμμαθητές και συμμαθήτριες που αγαπιόμασταν κρυφά ή φανερά, που συνυπήρχαμε μακάριοι και κοινωνικοποιούμασταν, χωρίς ανταγωνισμούς και παπαγαλίες.»
Τέος Ρόμβος-Συγγραφέας

 «Αριστεία-Πρότυπα Σχολεία
        Θα ήθελα να αποκτήσουμε μια ποιοτική δημόσια παιδεία που παρέχει ίσες ευκαιρίες, παράλληλα όμως και μια δημόσια παιδεία που προάγει την αριστεία. Η αριστεία έχει δαιμονοποιηθεί τα τελευταία χρόνια. Μια από τις συνέπειες, κατά την άποψή μου, είναι οι χαμηλές επιδόσεις των ελλήνων μαθητών στους συγκριτικούς πίνακες του ΟΟΣΑ (πρόγραμμα PISA), όπου η χώρα μας κατατάσσεται ανάμεσα στις δυο ή τρεις τελευταίες. Ένας τρόπος θεραπείας του προβλήματος είναι η επαναφορά του θεσμού των δημόσιων πρότυπων σχολείων, ιδιαίτερα σε υποβαθμισμένες περιοχές, με την αρχική του μορφή»
Γιάννης Σουρνάρας-Καθηγητής Οικονομικών 

«Παιδεία – Εκπαίδευση – Κατάρτιση.
 • Τα αγγλικά αναγνωρίζονται ως επίσημη γλώσσα (χωρίς υποχρέωση μετάφρασης).
• Αγγλόφωνα και γενικότερα ξενόγλωσσα πανεπιστήμια.
• Καθιέρωση κουπονιών για την τριτοβάθμια εκπαίδευση.
• Εξετάσεις που πιστοποιούν τις δεξιότητες και όχι την φοίτηση»
         Απελευθέρωση εξελίξεων με στόχο την συγκράτηση των φοιτητών στην Ελλάδα και την προσέλκυση ξένων. Η Παιδεία πρέπει να είναι λύση και όχι πρόβλημα.
Πλάτων Τήνιος-Οικονομολόγος 

«Αλλαγές στη Παιδεία
         Η Παιδεία μας είναι τόσο χάλια που θα χρειαζόταν ιδιοφυία, για να εφεύρει κανείς μεταρρυθμίσεις που θα την χειροτερεύσουν. Κι εδώ τα ιδεολογήματα είναι τόσο πολλά και τόσο παλιά που απορεί κανείς πώς βρίσκονται νέοι άνθρωποι που τα επαναλαμβάνουν. Γι’ αυτό είμαι εκ προοιμίου υπέρ της οποιασδήποτε αλλαγής και κατά της ακινησίας. Πρέπει να μάθουμε να αλλάζουμε και να μην φοβόμαστε τις αναθεωρήσεις και τις αλλαγές των αλλαγών. Ένα κριτήριο μου φαίνεται θεμελιώδες: η εισαγωγή της κριτικής σκέψης στη παιδεία. Αυτή η εθνική προσπάθεια που καταβάλαμε να αποβλακώσουμε γενεές επί γενεών με την παπαγαλία την πληρώνουμε ακριβά με μια κοινωνία που δεν έχει μάθει να σκέπτεται και να συζητά αλλά μόνο να κραυγάζει»
Σταύρος Τσακυράκης-Αναπληρωτής Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου
www.protagon.gr

Τρίτη 4 Δεκεμβρίου 2012

" Έμαθα ότι τον κόσμο πρέπει να τον χωρίζεις, όχι σε καλούς και κακούς, αλλά σε δειλούς και μη δειλούς"

 Στα στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας στην πρώην Ε.Σ.Σ.Δ.-Γκουλάγκ- είδα κι έμαθα πολλά :

1.Πόσο εύθραυστη είναι η ανθρώπινη κουλτούρα, ο πολιτισμός. Ο άνθρωπος γίνεται κτήνος μετά από τρεις εβδομάδες σε συνθήκες σκληρής χειρωνακτικής εργασίας, παγωνιάς, πείνας και ξυλοδαρμών.
 2. Το βασικό μέσο για διαφθορά του πνεύματος είναι το κρύο.
 3. Κατάλαβα ότι η φιλία, η συντροφικότητα ποτέ δε γεννιέται σε δύσκολες, σε πραγματικά δύσκολες – με τίμημα τη ζωή – συνθήκες. Η φιλία γεννιέται σε συνθήκες δύσκολες, αλλά ανεκτές.
 4. Κατάλαβα ότι ο άνθρωπος περισσότερο απ’ όλα συντηρεί το αίσθημα της οργής. Το κρέας είναι αρκετό για τον οργισμένο άνθρωπο – για τα υπόλοιπα αδιαφορεί.
 5. Κατάλαβα τη διαφορά ανάμεσα στη φυλακή, η οποία ενδυναμώνει το πνεύμα και το στρατόπεδο, το οποίο τσακίζει την ανθρώπινη ψυχή.
 6. Κατάλαβα ότι οι σταλινικές «νίκες» έγιναν, γιατί εκείνος δολοφονούσε αθώους ανθρώπους. Μια οργάνωση δέκα φορές μικρότερη αριθμητικά, αλλά τολμηρή θα μπορούσε να εκδιώξει στον Στάλιν μέσα σε δυο μέρες.
 7. Κατάλαβα ότι ο άνθρωπος έγινε άνθρωπος, γιατί σωματικά είναι δυνατότερος από οποιοδήποτε ζώο.Κανένα άλογο δεν αντέχει τις συνθήκες εργασίας στο Μεγάλο Βορρά.
 8. Είδα ότι η μοναδική ομάδα ανθρώπων, η οποία διατηρούσε ακόμη κάποια ανθρώπινα χαρακτηριστικά στην πείνα και στους προπηλακισμούς ήταν θρησκευόμενοι: τα μέλη διαφόρων σεκτών και το μεγαλύτερο μέρος των ιερέων.
 9. Οι πρώτοι που έσπαγαν από τις κακουχίες ήταν οι στρατιωτικοί και τα στελέχη του κόμματος.
 10. Είδα πόσο σημαντικό εργαλείο για το διανοούμενο είναι η συνηθισμένη προστυχιά.
 11. Ο λαός διακρίνει τους προϊσταμένους από τη δύναμη του χτυπήματός τους, από το πάθος τους να ξυλοκοπούν.
 12. Ο ξυλοδαρμός είναι ακαταμάχητο επιχείρημα (μέθοδος Νο 3).
 13. Έμαθα την αλήθεια για την προετοιμασία των μυστικών δικών από τους καλύτερους τεχνίτες αυτών των υποθέσεων.
 14. Κατάλαβα γιατί στη φυλακή μαθαίνουν τα πολιτικά νέα (συλλήψεις κλπ) νωρίτερα από εκείνους που είναι ελεύθεροι.
 15. Έμαθα ότι ο απόπατος της φυλακής και του στρατοπέδου δεν είναι ποτέ «απόπατος».
 16. Κατάλαβα ότι μπορεί να ζεις οργισμένος.
 17. Κατάλαβα ότι μπορείς να ζεις απαθής.

 18. Κατάλαβα γιατί ο άνθρωπος δε ζει με ελπίδες. Δεν υπάρχουν ελπίδες, όταν είσαι κρατούμενος. Εκεί δεν παίζουν ρόλο οι ελπίδες, αλλά το ένστικτο, η αυτοσυντήρηση. Πρόκειται για την ίδια αρχή με την οποία ζουν το δέντρο, ο βράχος, το ζώο.
 19. Είμαι υπερήφανος που αποφάσισαν από την αρχή, από το 1937, ότι ποτέ δεν θα γίνω επικεφαλής συνεργείου, γιατί δεν ήθελα να οδηγήσω στο θάνατο έναν άλλον άνθρωπο, να υπηρετήσω τη διεύθυνση, καταπιέζοντας άλλους κρατούμενους, όπως κι εγώ.
 20. Τόσο οι σωματικές όσο και οι ψυχικές μου δυνάμεις αποδείχτηκαν ισχυρότερες απ’ ότι πίστευα. Σ’ αυτή τη μεγάλη δοκιμασία είμαι υπερήφανος που ποτέ δεν πρόδωσα κανένα, κανείς δεν βρήκε τον θάνατο εξαιτίας μου, κανείς δεν τιμωρήθηκε με επιπλέον ποινή εξαιτίας μου και δεν κατέδωσα ποτέ κανέναν.
 21. Είμαι υπερήφανος που δεν υπέβαλα καμία αίτηση μέχρι το 1955.
 22. Είδα επί τόπου την επονομαζόμενη «Αμνηστία του Μπέρια».
 23. Είδα ότι οι γυναίκες είναι πολύ πιο αξιοπρεπείς και έτοιμες για θυσίες από τους άντρες. Στην Κολιμά δεν υπήρξαν περιπτώσεις, όπου άντρες ήρθαν να επισκεφτούν τις συζύγους τους. Γυναίκες όμως ήρθαν πάρα πολλές να επισκεφτούν τους συζύγους τους.
 24. Είδα εκπληκτικές οικογένειας του Βορρά (ελεύθερους και πρώην κρατούμενους) με επιστολές «προς τους νόμιμους συζύγους» κλπ.
 25. Είδα τους «πρώτους Ροκφέλερ», τους παράνομους εκατομμυριούχους κι άκουσα τις εξομολογήσεις τους.
 26. Είδα κρατούμενους, καθώς επίσης και πολυάριθμες «αποικίες» «Δ», «Ε», «Μπερλάγκ»...
 27. Κατάλαβα ότι μπορείς να πετύχεις πάρα πολλά (νοσοκομείο, μεταγωγή), αλλά θα έπρεπε να θέσεις σε κίνδυνο της ζωή σου λόγω των ξυλοδαρμών και της παγωμένης απομόνωσης.
 28. Είδα την παγωμένη απομόνωση, σκαλισμένη σε ένα βράχο και πέρασα εκεί πολλές νύχτες.
 29. Το πάθος της εξουσίας για την ατιμώρητη δολοφονία είναι μεγάλο, είτε πρόκειται για υψηλούς αξιωματούχους, είτε απλούς στρατιώτες.
 30. Είδα την ακατανίκητη ροπή του Ρώσου για την κατάδοση, τις καταγγελίες.
 31. Έμαθα ότι τον κόσμο πρέπει να τον χωρίζεις, όχι σε καλούς και κακούς ανθρώπους, αλλά σε δειλούς και μη δειλούς. Το 95% των δειλών με την παραμικρή απειλή είναι ικανοί να διαπράξουν κάθε είδους προστυχιές,  που οδηγούν άλλους ανθρώπους στο θάνατο.
32. Είμαι πεπεισμένος ότι το στρατόπεδο είναι ένα αρνητικό σχολείο. Δεν είναι αδύνατον να περάσεις έστω και μια ώρα εκεί, δίχως να διαφθαρείς.
 33. Κάθε περιοχή είχε τα δικά της στρατόπεδα, τα δικά της εργοτάξια: εκατομμύρια, δεκάδες εκατομμύρια κρατούμενοι.

 34. Οι διώξεις δεν αφορούσαν μόνο την κορυφή, αλλά κάθε κοινωνικό στρώμα. Σε κάθε χωριό, σε κάθε εργοστάσιο, σε κάθε οικογένεια υπήρξαν, είτε συγγενείς, είτε γνωστοί που έγιναν θύματα των διώξεων.
 35. Ως καλύτερη εποχή της ζωής μου θεωρώ τους μήνες που πέρασα στο κελί της φυλακής Μπουτίρσκαγια, όπου κατόρθωσα να στηρίξω ψυχολογικά αδύναμους ανθρώπους και όπου όλοι μιλούσαν ελεύθερα.
 36. Έμαθα να «σχεδιάζω» τη ζωή μόνο για την επόμενη ημέρα και όχι παραπάνω.
 37. Κατάλαβα ότι οι κλέφτες δεν είναι άνθρωποι.
 38. Στο στρατόπεδο δεν υπάρχουν εγκληματίες. Εκεί βρίσκονται άνθρωποι, οι οποίοι ήταν δίπλα σου (και θα είναι και αύριο), οι οποίοι βρέθηκαν έξω από τη γραμμή και όχι εκείνοι που παραβίασαν τη νομιμότητα.
 39. Κατάλαβα πόσο παράξενο πράγμα είναι η αυταρέσκεια  του νέου: καλύτερα να κλέψει παρά να ζητήσει. Ο κομπασμός και το αίσθημα αυτό είναι που οδηγούν τους πιτσιρικάδες στον πάτο.
 40. Οι γυναίκες δεν έπαιξαν μεγάλο ρόλο στη ζωή μου και η αιτία γι’ αυτό είναι το στρατόπεδο.
 41. Η γνώση των ανθρώπων είναι άχρηστη, όταν δεν μπορώ να αλλάξω τη συμπεριφορά μου έναντι οποιουδήποτε άθλιου.
 42. Οι τελευταίοι στις γραμμές, τους οποίους όλοι μισούν – και οι φρουροί και οι σύντροφοι – είναι εκείνοι που καθυστερούν, που είναι άρρωστοι και αδύναμοι, που δεν μπορούν να δραπετεύσουν μέσα στην παγωνιά.
 43. Κατάλαβα τι θα πει εξουσία και τι θα πει άνθρωπος που κρατάει όπλο στα χέρια του.
 44. Τα όρια έχουν μπερδευτεί και αυτό είναι το βασικότερο χαρακτηριστικό του στρατοπέδου.
 45. Το να βρεθείς από τη θέση του κρατούμενου στη θέση του ελεύθερου είναι πολύ δύσκολο, σχεδόν αδύνατο.
 46. Ο συγγραφέας πρέπει να είναι αλλοδαπός στα ζητήματα που περιγράφει, ενώ αν γνωρίζει καλά το υλικό του, τότε θα γράψει έτσι, που κανείς δεν θα το καταλαβαίνει.
Βαρλάμ Σαλάμοφ: Τι είδα και τι κατάλαβα στα Γκουλάγκ/ tvxs.gr