Ευρωπαϊκή Ένωση

Η τεχνική πρόοδος μπορεί να καλυτερέψει τον άνθρωπο ή να τον χειροτερέψει σαν το διαρρήκτη που έχει αποκτήσει τελειοποιημένα εργαλεία!

           Όσοι, κουνώντας μελαγχολικά το κεφάλι ή υψώνοντας τη φωνή με οργή, αρνούνται την ηθική πρόοδο του ανθρώπου κατά τους μακρούς αιώνες της ιστορικής του διαδρομής, μιλούν συνήθως με αδιαφορία, ή και με περιφρόνηση, για την αξία της "υλικής" προόδου, των κατακτήσεων δηλαδή της επιστήμης και της τεχνικής, που άλλαξαν στους χρόνους μας τη μορφή του κόσμου.
-Καμιά επιρροή, λέγουν δεν έχουν αυτά τα πολυθρύλητα θαύματα απάνω στον ηθικό βίο του ανθρώπου, στο χαρακτήρα, στην προσωπικότητά του. Άλλη η μια τροχιά, άλλη η άλλη· δεν πηγαίνουν παράλληλα. Ή
-Καμιά ουσιαστική αξία, λέγουν, δεν έχουν οι τεχνικές τελειοποιήσεις των μέσων της ζωής, για τις οποίες υπερηφανεύεται ο πολιτισμός μας. Ευτυχέστερος ήταν ο άνθρωπος που ζούσε χωρίς τις σημερινές ανέσεις, σε κοινωνίες απλούστερες, "πρωτόγονες". Ή
-Όχι μόνο δεν καλυτέρεψε, αλλά χειροτέρεψε τον άνθρωπο η πρόοδος της επιστήμης και της τεχνικής. Πολλαπλασίασε και έκανε πιο raffinee τη δύναμη της κακουργίας του . . .
      Θα προσπαθήσω να αποδείξω ότι και οι τρεις αυτές υποθέσεις είναι αστήριχτες· βρίσκονται σε ασυμφωνία με εξώφθαλμα γεγονότα. Πρώτον, είναι πλάνη να νομίζομε ότι η ευημερία δεν επηρεάζει προς το καλύτερο το ήθος των ανθρώπων. Προσοχή: δε λέγω η ευμάρεια, ο πλούτος, η πολυτέλεια· λέγω η ευημερία, δηλαδή η επάρκεια των υλικών μέσων της ζωής, που επιτρέπει τις απαραίτητες για έναν πολιτισμένο άνθρωπο ανέσεις. Τα παραδείγματα αφθονούν, από παρατηρήσεις απάνω και στην ατομική και στη συλλογική ζωή. Η πενία, ως συνώνυμο της πείνας, της αρρώστιας και της αμάθειας, είναι ο χειρότερος σύμβουλος του ανθρώπου και η μεγαλύτερη μάστιγα των κοινωνιών. Άτομα ή λαοί που λιμοκτονούν, δεκατίζονται από αρρώστιες και είναι βυθισμένοι στην αμάθεια, έχουν το βούρκο και τη δυστυχία μέσα στην ψυχή τους. Φθονούν, απεχθάνονται, μισούν όχι μόνον όσους γεύονται άνετα τα αγαθά της ζωής, αλλά και τους ομοίους των.
       Η εξαθλίωση διηθείται έως τους εσώτερους πόρους της ψυχής τους και τους εξαχρειώνει. Αρετές όπως η αγάπη της ελευθερίας, η αυτοκυριαρχία, η αξιοπρέπεια δεν μπορούν να ριζώσουν σε έδαφος ψυχικό, που το έχουν αποψιλώσει οδυνηρές υλικές στερήσεις. Σκλάβους, ακρατείς, ευτελείς κάνει τους ανθρώπους η αγιάτρευτη φτώχεια. - Αντίθετα η ευημερία, ως συνώνυμο της ευπορίας στα υλικά μέσα της ζωής, της υγείας και της μόρφωσης, επιδρά ευεργετικά απάνω στο χαρακτήρα των ατόμων και των λαών. Τους κάνει φιλελεύθερους, ευπρεπείς, γενναιόψυχους. Τους δίνει τη χαρά της ζωής που κάνει τον άνθρωπο να χαίρεται την ανθρωπιά του. Να υπερηφανεύεται γι’ αυτήν. Να την τιμά, και στο δικό του πρόσωπο και στο πρόσωπο των ομοίων του.

      "Ευστάθεια" (με όλες τις σημασίες της λέξης) δεν έχουν ούτε τα άτομα, ούτε οι κοινωνίες που μαστίζονται από την εξαθλίωση. Και είναι εχθρός του ανθρώπου εκείνος (ο σοφός ή ο πολιτικός) που θεωρεί άσχετες μεταξύ τους την ευημερία με την ευτυχία, την ευτυχία με την αρετή. Χαρά και καλοσύνη (όσο και αν επιχειρούμε να αντισταθμίσομε τις στερήσεις του παρόντος με προσδοκίες του μέλλοντος) δεν μπορεί να έχει ο άνθρωπος ή ο λαός ο εξαθλιωμένος από τα δεινά της πείνας, της αρρώστιας και της αμάθειας.
      Χορτάσετέ τον, γιατρέψετέ τον, μορφώσετέ τον και θα δημιουργήσετε τις προϋποθέσεις για ν' αστράψει μέσα του το φως της αλήθειας, της ομορφιάς και της αρετής - με μια λέξη: της ανθρωπιάς.
         Δεύτερον, είναι πλάνη να υποθέτομε ότι οι εκπληκτικές κατακτήσεις της επιστήμης και της τεχνικής, για τις οποίες δικαιολογημένα υπερηφανεύεται ο πολιτισμός μας, δεν έχουν καμιάν ουσιαστικήν αξία, επειδή τάχα δεν έκαναν "ευτυχέστερο" τον άνθρωπο - άρα δεν αποτελούν "πρόοδο". "Άχ! τι ωραία που ζούσαν άλλοτε οι άνθρωποι στις πρωτόγονες κοινωνίες τους, χωρίς το τηλέφωνο, το ραδιόφωνο, το αυτοκίνητο, το αεροπλάνο" . .
         Δεν πρέπει, νομίζω, να παίρνομε στα σοβαρά αυτό τον ψευτορομαντισμό της υποκριτικής νοσταλγίας του παρελθόντος. Πρώτα - πρώτα γιατί δογματίζει "εκ του ασφαλούς" και "με το αζημίωτο": δεν εγνώρισα ακόμη κανένα οπαδό του δόγματος να διακόψει το ηλεκτρικό ρεύμα στο σπίτι του για να ζήσει ευτυχέστερος. Και έπειτα, γιατί είναι τουλάχιστο γελοίο να υποστηρίζει κανείς ότι ζούσαν "καλύτερα" οι άνθρωποι τότε που οι γιατροί καίγανε με πυρωμένο σίδερο τις μολυσμένες πληγές (χωρίς φυσικά, να μεταχειρίζονται αναισθητικά ή αναλγητικά φάρμακα) ή που πέθαιναν τα μωρά κατά εκατομμύρια από εντερίτιδα . . . ή τότε που σοφοί και υψηλής ευαισθησίας άνθρωποι καταδέχονταν να θεωρούν τη δουλεία αναπόφευκτη, επειδή έπρεπε να μένουν ώρες και δυνάμεις σ' αυτούς και στους οικείους των ελεύθερες για να διαβάζουν και να ψυχαγωγούνται. . .ή τότε που η ανάγνωση και η γραφή ήταν προνόμιο των ολίγων και των "ισχυρών" και ο μεγάλος αριθμός έπρεπε να πιστεύει μοίρα του αδυσώπητη να μένει εσαεί βυθισμένος στην άγνοια, στη δεισιδαιμονία και στο σκότος.
           Έχομε άραγε όλοι συνειδητοποιήσει τις τεράστιες προόδους που έχει πραγματοποιήσει στα μέσα και στον τρόπο της ζωής μας αυτός ο πολιτισμός που τον αποκαλούμε με περιφρόνηση "απλώς τεχνικό"; Ιδού μια λεπτομέρεια διατυπωμένη με αριθμούς που αξίζει να τη σκεφτούμε πολύ: Στο Λίβερπουλ (της Μεγ. Βρετανίας) ο μέσος όρος ζωής των κατοίκων το 1846 ήταν το 26ο έτος της ηλικίας· στο Μπόστον (των Ηνωμένων Πολιτειών) ο μέσος όρος ήταν πέρσι το 66,7 της ηλικίας. Και δεν είναι μόνο η διάρκεια που μεγάλωσε· έγινε και το ποιόν της ζωής διαφορετικό. Σήμερα ο άνθρωπος των προχωρημένων στον πολιτισμό χωρών έχει άπειρες ευκαιρίες να "εντείνει" και να "υψώσει" (να ευγενίσει με τα αγαθά της παιδείας) τη ζωή του. Να την εκτιμήσει και να τη χαρεί. Ότι ζει "καλύτερα", "ανετότερα", "τελειότερα", "ανθρωπινότερα", δεν μπορεί να αμφισβητηθεί. Είναι άραγε και ευτυχέστερος; Η απάντηση εξαρτάται από το τι ονομάζεται "ευτυχία". Θα αναγνωρίσετε πάντως ότι όταν πεθαίνει κανείς πολύ νέος, αφού έχει ζήσει μια περιορισμένη, κουτή και τυραννισμένη ζωή - δεν προλαβαίνει τουλάχιστο να ευτυχήσει . . .

        Τρίτο και τελευταίο, είναι πλάνη να υποστηρίζομε ότι η επιστημονική και τεχνική πρόοδος των τελευταίων τριών αιώνων όχι μόνο δεν καλυτέρεψε, αλλά χειροτέρεψε τον άνθρωπο. Το επιχείρημα (που με τόσην ελαφρότητα επαναλαμβάνεται ακόμη και από σοβαρούς συζητητές) ότι οι πιο προοδευμένοι στην επιστήμη και στα γράμματα λαοί φάνηκαν οικτρότεροι και πιο αδίσταχτοι, απάνω στον πυρετό του τελευταίου πολέμου, δεν έχει αποδειχτικήν αξία αναμφισβήτητη, άμα το αναλύσει κανείς περισσότερο. Υπενθυμίζω τη διάκριση, που κάνουν οι μαθηματικοί, μεταξύ αναγκαίων και επαρκών συνθηκών, γιατί αυτή θα μας δώσει το λογικό σχήμα να βάλομε τα πράγματα στη θέση τους.
        Να υπάρχουν σε μεγάλη ποσότητα υδρατμοί στην ατμόσφαιρα, είναι μια αναγκαία προϋπόθεση της βροχής - όχι όμως και επαρκής, γιατί αυτή και μόνη (χωρίς πχ μιαν ορισμένη πτώση της θερμοκρασίας) δεν φέρνει τη βροχή. Αυτό συμβαίνει και στη δική μας περίπτωση. Κανείς δεν θα ισχυριστεί ότι φτάνει μια διδακτορική διατριβή στη Χημεία ή ένα νόμπελ της Φυσικής, για να γίνει και ηθικά ανώτερος ένας άνθρωπος· όταν όμως φωτίζεται ο νους του με τη διερεύνηση των νόμων του σύμπαντος και από τούτο το φωτισμό υψώνεται το πνευματικό του βλέμμα έως τη θεώρηση κάποιων ανώτερων αληθειών, δημιουργούνται οι αναγκαίες συνθήκες, για να αναπτυχθούν μέσα στην ψυχή του τα σπέρματα του καλού (εάν είναι ζωντανά) και έτσι να γίνει πιο άνθρωπος.
       Χωρίς αυτόν τον τελευταίο όρο ( την επαρκή συνθήκη του μαθηματικού) ο επιστήμονας ή ο τεχνικός μας θα καταντήσει ένας τερατώδης νους τόσο προσηλωμένος στις άτεγκτες γενικεύσεις του, ώστε να είναι ικανός για τις μεγαλύτερες θηριωδίες. Και τούτο επειδή έχει μείνει στη μέση του δρόμου: στάθηκε στις γνώσεις· δεν προχώρησε έως τη γνώση. Έως δηλαδή εκείνη την ολοκλήρωση του πνεύματος που δεν ξεχωρίζει πια με στεγανά τοιχώματα από δω την "αλήθεια" από κει την "ομορφιά" και παραπέρα την "αρετή", αλλά αισθάνεται, κρίνει και τιμά, σα μιαν ακατάλυτη ενότητα, την αρετή μέσα στην ομορφιά της αλήθειας.
         Η σωστή λοιπόν τοποθέτηση του ζητήματός μας είναι να πούμε ότι η πρόοδος της επιστήμης και της τεχνικής μπορεί να καλυτερέψει τον άνθρωπο (όπως ασφαλώς μπορεί και να τον χειροτερέψει - σαν τον διαρρήκτη που έχει αποκτήσει τελειοποιημένα εργαλεία), αφού δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την πνευματική του απογείωση. Αρκεί να συνεχίσει την πτήση του και να πάει πολύ ψηλά . . . Ας το πάρομε μια για πάντα απόφαση· αφού μπήκαμε στο δρόμο των επιστημονικών και τεχνικών κατακτήσεων, δε γίνεται πια να γυρίσομε πίσω. Αλλά ούτε ωφελεί. Απάρνηση της προόδου σ΄ αυτό τον τομέα σημαίνει επάνοδο στη βαρβαρότητα. Ευτυχέστερη και ηθικότερη θα γίνει η ανθρωπότητα όχι δεσμεύοντας αλλά αφήνοντας πιο ελεύθερο ακόμη το πνεύμα. Η σωτηρία μας είναι όχι λιγότερη, αλλά περισσότερη, πλατύτερη και βαθύτερη μάθηση.
26 Αυγούστου 1965

(Ε. Π. Παπανούτσος, Πρακτική Φιλοσοφία)

Η ηθική των νανορομπότ

       Ανοίξτε το κουτί του υπολογιστή σας και προσπαθήστε να βρείτε το πιο μικρό ηλεκτρονικό κύκλωμα. Μόλις το βρείτε σκεφθείτε κάτι που να είναι τουλάχιστον χίλιες φορές μικρότερο και τουλάχιστον δέκα χιλιάδες φορές πιο λεπτό από μια τρίχα...
        Τέτοιο και ακόμη μικρότερο μέγεθος θα έχουν τα νανορομποτάκια που θα διαθέτουν τεχνητή νοημοσύνη και θα έχουν τη δυνατότητα να προσαρμόζονται, να αναδημιουργούνται και να αυτοπολλαπλασιάζονται κατά την ώρα εκτέλεσης της εργασίας που τους έχει ανατεθεί.
       Με τη δημιουργία των νανορομπότ η κατασκευή κτιρίων και διαφόρων έργων θα γίνεται παιχνιδάκι, αφού δισεκατομμύρια νανομηχανές θα ρίχνονται στη μάχη της ανέγερσης και θα κατασκευάζουν ολόκληρες πολιτείες μέσα σε λίγα 24ωρα! Ταυτόχρονα άλλα νανορομποτάκια θα εισχωρούν στον οργανισμό μας, για να εντοπίσουν κάποιο πρόβλημα υγείας και στη συνέχεια να το επιδιορθώσουν.
       Μεγάλο μέρος της χρηματοδότησης των ερευνών αλλά και σημαντικό μέρος της ίδιας της έρευνας γίνεται από το αμερικανικό κράτος και τις υπηρεσίες του, με επίκεντρο την Υπηρεσία Τεχνολογικών Ερευνών του υπουργείου Εθνικής Άμυνας. Η NASA είναι επίσης άλλη μια υπηρεσία η οποία «παίζει» δυνατά στη δημιουργία νανοσυσκευών υψηλής τεχνολογίας. Σε ακαδημαϊκό επίπεδο ξεχωρίζει το Τμήμα Νανοτεχνολογίας του Πανεπιστημίου Cornell, το οποίο επιχορηγείται κάθε χρόνο με ένα ποσό γύρω στα 6 εκατ. ευρώ μόνο για την έρευνα, ενώ διαθέτει τεχνικό εξοπλισμό αξίας 30 εκατ. δολαρίων.
        Σύμφωνα με τον Αλ Κλαρκ, διευθυντή των εργαστηρίων του Πανεπιστημίου, το Cornell έχει εξελιχθεί στην ουσία σε εθνικό κέντρο νανοτεχνολογίας των ΗΠΑ. «Εδώ βοηθούμε τους ανθρώπους να κατασκευάσουν πράγματα που είναι εξαιρετικά μικρού μεγέθους. Μπορούμε να κατασκευάσουμε προϊόντα που έχουν μέγεθος ανάλογο με αυτό μεγάλων μορίων» δηλώνει ο Κλαρκ και συνεχίζει: «Η δυναμική των νανοσυσκευών στον εμπορικό τομέα ίσως αυτή τη στιγμή δεν είναι ιδιαίτερα υψηλή, αφού προς το παρόν μιλάμε για έναν παγκόσμιο τζίρο της τάξεως των 10 δισ. δολαρίων, αναμένουμε όμως δεκαπλασιασμό του τζίρου μέσα στην επόμενη πενταετία».

       Στην επιστημονική κοινότητα αρχίζει τον τελευταίο καιρό να δημιουργείται μια αντιπαράθεση για τη νανοτεχνολογία και τη χρήση της που ακολουθεί εκείνη για τη βιοτεχνολογία. Είναι δεδομένο ότι η συνεχής πρόοδος και η απόκτηση όλο και περισσότερων γνώσεων μπορεί να φέρουν μια νέα κοινωνική επανάσταση.
         Σύμφωνα όμως με ορισμένους επιστήμονες, η τρομακτική ταχύτητα της εξέλιξης και η προσπάθεια να ερευνήσουμε και να εκμεταλλευθούμε όσο το δυνατόν περισσότερο τις δυνατότητες της νανοτεχνολογίας ξεπερνούν την υποχρέωση να ερευνήσουμε τις επιπλοκές και γενικά τις αρνητικές πλευρές και συνέπειές της. Οι επιστήμονες αυτοί αναφέρουν ότι η μόνη ελπίδα, για να κλείσουμε αυτό το χάσμα είναι να αναπτυχθούν στα πρότυπα της βιοηθικής κανόνες και πλαίσια νανοηθικής...
        Τον κώδωνα του κινδύνου χτύπησαν με άρθρο τους τα μέλη του Joint Centre for Bioethics (JCB) του Πανεπιστημίου του Τορόντο. Το άρθρο με τίτλο «Ασχοληθείτε με το χάσμα: Επιστήμη και ηθική στη νανοτεχνολογία» δημοσιεύτηκε στη βρετανική επιθεώρηση «Νανοτεχνολογία» και προκαλεί ήδη πολλές συζητήσεις. Ανάμεσα στα προβλήματα που έθεσαν οι συγγραφείς του άρθρου αναφέρονται:

- Η ευθυδικία: Ποιοι θα ελέγχουν και ποιοι θα επωφεληθούν από τη νανοτεχνολογία; Μόνο οι πλούσιοι και οι ισχυροί ή και οι φτωχοί αυτού του κόσμου;

- Ιδιωτικότητα και ασφάλεια: Πού και πώς θα χρησιμοποιούνται τα μικροσκοπικά, σχεδόν αόρατα μικρόφωνα, οι κάμερες και οι συσκευές εντοπισμού που θα κατασκευαστούν σύντομα; Ποιος θα μπορεί να τα χρησιμοποιεί και πώς θα τα χρησιμοποιεί; Πώς θα ελέγχεται η χρήση τους;

- Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στο περιβάλλον από την κατασκευή και τη χρήση των νανομηχανών;

           «Υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να παρατηρηθεί εκτροχιασμός της νανοτεχνολογίας, αν δεν υπάρξει σοβαρή μελέτη και έρευνα για τους ηθικούς, περιβαλλοντικούς, οικονομικούς, κοινωνικούς και όποιους άλλους κινδύνους πιθανώς προκύψουν. Η μελέτη αυτή θα πρέπει φυσικά να συμβαδίζει με την ταχύτητα με την οποία τρέχει η επιστημονική πρόοδος» δηλώνουν τα μέλη του JCB, που θυμίζουν το παράδειγμα με τα γενετικά μεταλλαγμένα τρόφιμα και προϊόντα, που πρώτα έφθασαν στην αγορά και μετά αντιληφθήκαμε τα προβλήματα και τους κινδύνους που κουβαλούν και άρχισαν να οργανώνονται κάποιοι αμυντικοί μηχανισμοί.
      «Η νανοτεχνολογία θα προκαλέσει μια μεγάλη επανάσταση που θα έχει μεγάλες επιπτώσεις στην κοινωνία. Τεχνολογία που υπόσχεται τόσο μεγάλες και δραματικές αλλαγές στη ζωή μας θα πρέπει εκ προοιμίου να αντιμετωπίζεται με υποψία, αν όχι με φόβο» δήλωσε σε συνέντευξή του στο BBC o καθηγητής Πίτερ Σίνγκερ, εκ των συγγραφέων του άρθρου.
      «Η επιστήμη τρέχει με μεγάλη ταχύτητα ενώ η ηθική το αντίθετο. Ταυτόχρονα οι πολίτες βρίσκονται πολύ μακριά από όλα αυτά. Μπείτε σε ένα μπαρ ή άλλον χώρο όπου βρίσκονται συγκεντρωμένα πολλά άτομα και αναφέρετε τον όρο "νανοτεχνολογία". Κανένας δεν θα μπορέσει να σας απαντήσει περί τίνος πρόκειται.
       Το πρώτο βήμα λοιπόν είναι να υπάρξει πλήρης και αναλυτική ενημέρωση του κόσμου. Αυτό θα βοηθήσει ώστε να μπορέσουν όλοι να αντιληφθούν τα οφέλη και τους κινδύνους από τη χρήση της νανοτεχνολογίας και στη συνέχεια να συμφωνήσουν στην κατάστρωση ενός αποδεκτού από όλους πλαισίου για τη χρήση της. Το πρώτο πάντως που πρέπει να γίνει είναι να διασφαλιστεί ότι η νανοτεχνολογία θα βοηθήσει στο κλείσιμο της ψαλίδας ανάμεσα στις φτωχές και στις προηγμένες χώρες του πλανήτη. Δεν επιθυμούμε να διακόψουμε τη δυναμική και την πρόοδο της επιστήμης, απλώς να καταφέρουμε να τοποθετήσουμε παράλληλα με την επιστήμη και την ηθική διάσταση που πρέπει να διέπει κάθε επιστημονική εξέλιξη» ανέφερε ο Σίνγκερ.

Θοδωρής Λαϊνάς /www. tovima.gr

Οδεύοντας προς τις Πανελλαδικές...

         Καθ' όλη την περίοδο της προετοιμασίας του μαθητή για τις πανελλήνιες εξετάσεις, τις πιο επίπονες και σημαντικές των μαθητικών χρόνων, η διατροφή έχει το δικό της εξέχοντα ρόλο. Μια πλήρης και ισορροπημένη διατροφή βοηθάει το μαθητή να είναι πιο υγιής και ισχυρός, για να έχει καλύτερη απόδοση στο διάβασμά του.
       Έτσι, η περίοδος της προετοιμασίας απαιτεί κατάλληλο προγραμματισμό, όχι μόνο στο διάβασμα αλλά και στη διατροφή του μαθητή. Το διαιτολόγιο πρέπει να περιλαμβάνει όλες τις ομάδες τροφίμων στις κατάλληλες γι' αυτόν ποσότητες, δίνοντας έμφαση στα γαλακτοκομικά, τα φρούτα και τα λαχανικά, τροφές που πολλές φορές παραλείπονται ή δεν καταναλώνονται σε επαρκείς ποσότητες.
      Περικλείοντας όλες τις ομάδες τροφίμων στο καθημερινό διαιτολόγιο, μπορούν να καλυφθούν όλες οι ανάγκες του μαθητή σε μακροθρεπτικά (υδατάνθρακες, πρωτείνες και λίπη) και μικροθρεπτικά συστατικά (βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία), χωρίς να απαιτούνται εξωγενή συμπληρώματα. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει, κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας ή των ημερών των εξετάσεων, να ακολουθείται οποιουδήποτε είδους δίαιτα αδυνατίσματος.
      Η ισορροπία και το μέτρο στην επιλογή των τροφίμων συμβάλλουν σημαντικά στην απόδοση του μαθητή στο διάβασμα, αλλά ο ρόλος της διατροφής δεν περιορίζεται μόνο σ' αυτούς τους δύο παράγοντες. Η σωστή κατανομή των γευμάτων μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στη διάθεση και στην αυτοσυγκέντρωση.

        Η κατανάλωση μικρών και συχνών γευμάτων συμβάλλει στο να βρίσκεται ο μαθητής σε μεγαλύτερη εγρήγορση και να αυξάνεται η αποδοτικότητά του. Αντίθετα, τα μεγάλα γεύματα προκαλούν υπνηλία και μειώνουν τη συγκέντρωση και την ικανότητα απομνημόνευσης και σκέψης του παιδιού. Έτσι, είναι προτιμότερο να καταναλώνονται μικρότερες ποσότητες τροφίμων ανά δύο-τρεις ώρες, ώστε ο μαθητής να μην αισθάνεται, ούτε το αίσθημα της πείνας (λόγω πολύωρης αποχής από το φαγητό), ούτε το αίσθημα του υπερκορεσμού, που επίσης δε βοηθάει στο στόχο του.
     Ιδιαίτερα σημαντικός είναι ο ρόλος του πρωινού καθ' όλη τη διάρκεια της προετοιμασίας του μαθητή για τις εξετάσεις. Ένα πλήρες πρωινό αυξάνει τη διάθεση και την ενέργεια του παιδιού, για να αντεπεξέλθει στις δυσκολίες του διαβάσματος και των άλλων υποχρεώσεων της ημέρας. Επιπλέον, μειώνει το αίσθημα της πείνας κατά τις μεσημεριανές ώρες, γεγονός που αποτρέπει την υπερκατανάλωση φαγητού το μεσημέρι, κάτι που θα προκαλούσε υπνηλία και μείωση της απόδοσης του μαθητή.
     Εξίσου σημαντικά, για ανάλογους λόγους, είναι και τα ενδιάμεσα γεύματα (πρόγευμα και απογευματινό), καθώς μετριάζουν την πείνα και προσφέρουν επιπλέον ενέργεια κατά τις πιο σημαντικές ώρες του διαβάσματος. Ιδανικά γι' αυτές τις ώρες είναι τα φρούτα, τα γαλακτοκομικά και τα δημητριακά. Εξάλλου, αποτελούν και μια πολύ καλή ευκαιρία για ένα τονωτικό διάλειμμα!
    Η ημέρα που προηγείται των εξετάσεων είναι πολύ σημαντική για την επίδοση του μαθητή. Έχει να καταπολεμήσει έναν πολύ μεγάλο εχθρό, το άγχος. Όλες οι δραστηριότητες αυτής της ημέρας πρέπει να είναι ευχάριστες για το παιδί, ώστε να αντιμετωπίσει το άγχος του και να αυξήσει την αυτοπεποίθησή του. Η διατροφή είναι ένας από τους παράγοντες που μπορεί να βοηθήσουν καθοριστικά προς αυτή την κατεύθυνση.
    Είναι προτιμότερο η προηγούμενη ημέρα να περιλαμβάνει κάποιο οικείο, και μάλιστα αγαπητό στο παιδί φαγητό, που θα του αυξήσει τη διάθεση και θα του προσφέρει ευχαρίστηση. Η επιλογή του φαγητού είναι καλό να γίνει από τον ίδιο το μαθητή με τη διακριτική καθοδήγηση του γονέα, καθώς είναι σημαντικό να είναι μεν γευστικό, αλλά ταυτόχρονα να μην είναι ιδιαίτερα πικάντικο και βαρύ, ώστε να αποφευχθούν πιθανά στομαχικά προβλήματα.
      Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει την τελευταία αυτή ημέρα το διαιτολόγιο να περιλαμβάνει κάποιο φαγητό που προκαλεί αποστροφή στο μαθητή, ακόμα κι αν είναι «δυναμωτικό». Επιπλέον, πρέπει να αποφευχθεί οποιοδήποτε καινοτόμο φαγητό που δεν έχει ξαναδοκιμάσει το ίδιο το παιδί, καθώς υπάρχει πάντα ο κίνδυνος ένα ξένο προς το παιδί τρόφιμο να του προκαλέσει δυσανεξία ή στομαχικές διαταραχές, ιδιαίτερα λόγω του αυξημένου άγχους της ημέρας.
     Μεγαλύτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στο δείπνο, καθώς ένα βαρύ βραδινό μπορεί να επηρεάσει τη χαλάρωση και την ξεκούραση του μαθητή και, κατ' επέκταση, την απόδοσή του την επόμενη ημέρα. Τέλος, μια σημαντική διατροφική λεπτομέρεια που πρέπει να επισημανθεί είναι ότι την τελευταία αυτή ημέρα πριν από τις εξετάσεις, η κατανάλωση καφέ, και ιδιαίτερα τις βραδινές ώρες, θα πρέπει να αποφευχθεί. Είναι προτιμότερο ο μαθητής να αρκεστεί στο ένα φλιτζάνι ημερησίως, καθώς μεγαλύτερη ποσότητα πιθανόν να του προκαλέσει εκνευρισμό, ταραχή, ταχυκαρδία και αϋπνία.

('Αρθρο από τον περιοδικό τύπο διασκευασμένο)

Ήρθε η ώρα να αποχαιρετήσω και σας...

    
        Κι ήρθε η ώρα να αποχαιρετήσω και εσάς...Εγώ, εγωίστρια, θέλω να μονοπωλήσω το ενδιαφέρον σας, τώρα πριν φύγετε για την εκδρομή, πριν από το Πάσχα και τις Πανελλαδικές. Πόσα λίγα μαθήματα μας απέμειναν! Πόσος λίγος καιρός έμεινε, μέχρι να φύγετε οριστικά από το σχολείο και να μεγαλώσετε...Καλύτερα να σας αποχαιρετήσω εδώ , γιατί συνήθως αυτοί που μένουν πίσω, πονάνε περισσότερο.Όμως όσο κι αν το παίρνω απόφαση , η καρδιά μου αρνείται. Κάθε χρόνο πονάει, αλλά όσο μεγαλώνω,  δυσκολεύομαι να αφήνω τους μαθητές μου. Ειδικά, εσάς που συμπαθώ ιδιαίτερα.Τώρα αρχίζω να καταλαβαίνω λίγο τους γονείς που δεν αντέχουν να αποχωριστούν τα παιδιά τους. Όμως εγώ είμαι γενναία και όλη τη χρονιά  σας έκανα πλύση εγκεφάλου να γίνετε ελεύθεροι και δυνατοί. Θα δώσω εγώ λοιπόν το παράδειγμα και θα σας σπρώξω στο κενό, για να πετάξετε μόνοι σας.
       Σας εύχομαι λοιπόν, αγαπημένα μου παιδιά, καλά  ταξίδια! Πιστεύω σε σας, στο μυαλό σας, στην καρδιά σας στο πείσμα σας, στο ήθος σας.Δε θέλω να πείτε ποτέ ψέματα, κυρίως στον εαυτό σας. Ακόμη κι αν πέσετε να σφίξετε τα δόντια και να συνεχίσετε τον αγώνα. Κάθε μέρα που ξημερώνει είναι ένας καινούργιος ήλιος. Ποτέ μην παραιτηθείτε. Διεκδικείστε τα όνειρά σας, μέχρι τέλους. Μπορεί να μείνετε μόνοι, όμως αξίζετε τα πάντα και θα βρείτε το δρόμο σας. Ακόμη κι αν δεν υπάρχει, να τον ανοίξετε εσείς, έστω κι αν χρειαστεί να τα βάλετε με όλους. Ποτέ μην καταδεχτείτε να κάνετε εκπτώσεις και ποτέ μη νικηθείτε από το φόβο. Θα είμαι πάντα στο πλευρό σας και πρώτη εγώ θα δίνω το παράδειγμα για όσα σας έμαθα. Θα είστε πάντα τα παιδιά μου όσο κι αν μεγαλώσετε...
       Θέλω να σταθείτε όρθιοι στις Πανελλαδικές και να πολεμήσετε με την ψυχή σας. Μην ακούτε κανέναν, ούτε καν εμένα! Θα είναι μια εμπειρία δυνατή και θέλω να την απολαύσετε. Μην ξεχνάτε όμως πως η ζωή είναι εκεί έξω και σας περιμένει, ό,τι κι αν γίνει. Απλώστε τα φτερά σας κι όλος ο κόσμος θα γίνει δικός σας. Είστε ξεχωριστοί κι αυτό μην το ξεχάσετε ποτέ.
       Σας ευχαριστώ για όσα μου δώσατε. Έμαθα πολλά από σας, αλλά το κυριότερο είναι ότι ζεστάθηκε η καρδιά μου μετά από χρόνια.Η καρέκλα δίπλα στο γραφείο μου θα σας περιμένει, όποτε νιώσετε ότι χάσατε το δρόμο σας. Καλή τύχη , λοιπόν και ο Θεός μαζί σας!

Ποιότητα ζωής

Ποιότητα ζωής from sokaniak

Διάγραμμα της έννοιας "Ατομικισμός"

ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

 Ο ατομισμός έχει θετική διάσταση ως συνώνυμο του αυτοσεβασμού και της ευθιξίας και συνδέεται με το αίσθημα της αξιοπρέπειας, της προσωπικής αξίας και της υπερηφάνειας. Έτσι, ο άνθρωπος υπερασπίζεται τα συμφέροντά του , διατηρεί την αυτονομία του, χωρίς να γίνεται έρμαιο στερεοτυπικών αντιλήψεων και χωρίς να υποδουλώνεται σε αποχαυνωτικά πρότυπα.

                Αντίθετα, ο ατομικισμός αποτελεί στάση ζωής που συνίσταται στην υπερβολική και αποκλειστική ενασχόληση με τον εαυτό μας και στην αδιαφορία μας για τους άλλους. Σύμφωνα με την άποψη αυτή, προτάσσεται το στενά εννοούμενο ατομικό συμφέρον σε βάρος του κοινού καλού.

Η ΑΤΟΜΙΚΗ ΠΡΟΑΙΡΕΣΗ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ  

1.       Ατομισμός

                Σύμφωνα με την άποψη αυτή, ο άνθρωπος επιλέγει την εξυπηρέτηση του συμφέροντός του για τους εξής λόγους:

•        Το άτομο έχει αυταξία, αποτελεί αυθύπαρκτη οντότητα.
•        Είναι αυτόνομη, ανεξάρτητη προσωπικότητα.
•       Έχει προσωπικά οράματα και στόχους.
•       Διαθέτει γνώμη, προσωπική άποψη  για τα πράγματα.

                Επομένως, η κοινωνική συμβίωση δεν μπορεί να τον οδηγήσει σε καταρράκωση της προσωπικότητάς του, απώλεια της αυτονομίας και υποδούλωσή του, προκειμένου να υπηρετηθεί το κοινό συμφέρον. Αντίθετα, στο πλαίσιο της κοινωνίας αγωνίζεται για την καταξίωση, την προάσπιση των δικαιωμάτων του, τη μόρφωση, την επαγγελματική εξέλιξη και γενικότερα την ατομική του ευδαιμονία.

2.       Ατομικισμός

                Όταν ο άνθρωπος στο βωμό του προσωπικού του συμφέροντος, υπερβεί τα  όρια της ελεύθερης δράσης, τότε υπονομεύεται το κοινό καλό, γιατί  κατισχύει ο ατομικισμός με τις εξής συνέπειες:

€   Διαστρεβλώνεται η έννοια του ανθρωπισμού, γιατί ενισχύεται η ιδιοτέλεια, που επιφέρει την αδικία, την εκμετάλλευση και την αδιαφορία για τους άλλους.

€   Προλειαίνεται το έδαφος για την επικράτηση βάρβαρων συναισθημάτων (ζηλοφθονία, μίσος, αναλγησία).

€   Υποβαθμίζεται η συνύπαρξη και η ειρηνική συμβίωση ατόμων, ομάδων και λαών, γιατί επικρατεί ο αθέμιτος ανταγωνισμός, που υπονομεύει τη συνεργασία, επιτρέπει την παραβίαση των νόμων και την καταπάτηση των δικαιωμάτων.

€   Ισοπεδώνεται η ηθική, αφού κυριαρχεί η απληστία και η υποδούλωση στο εγώ, με επακόλουθο την αδυναμία ενδοσκόπησης, αυτογνωσίας και αυτοβελτίωσης.

€   Αποδυναμώνεται η δημοκρατία, γιατί οι πολίτες ιδιωτεύουν, ενώ ενισχύονται η αυθαιρεσία, ο λαϊκισμός και η αναξιοκρατία.

€   Συντελείται οικονομική κρίση (παραοικονομία, σκληρός ανταγωνισμός), ενώ τα επιστημονικά και τεχνολογικά επιτεύγματα χρησιμοποιούνται σε βάρος της ανθρωπότητας.

€   Εντείνεται η οικολογική καταστροφή.

€   Προωθείται η εμπορευματοποίηση της τέχνης και η έκπτωση του αθλητικού ιδεώδους.

€   Απομακρύνεται ο άνθρωπος από τις παραδόσεις και υπονομεύεται η  προσπάθεια για τη διαφύλαξη της εθνικής ταυτότητας.

3.       Γόνιμος συγκερασμός

                Καθώς οι προηγούμενες απόψεις εμφανίζουν δείγματα ακρότητας, η ενδεδειγμένη προαίρεση συμφέροντος βρίσκεται στο μέσο και αυτό επιδιώκει, δηλαδή την εξυπηρέτηση του ατομικού συμφέροντος μόνον, όταν δεν αντιστρατεύεται το κοινό καλό. Στην πραγματικότητα, μέσω της ευημερίας του συνόλου, της κοινωνικής προόδου, διασφαλίζεται βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα το ατομικό συμφέρον των μελών της κοινωνίας, ενώ,  όταν νοσεί το σώμα της κοινωνίας, αποδυναμώνεται βαθμιαία κάθε μέλος της. Έτσι, γίνονται πραγματικότητα τα εξής:

• €      Περιορίζεται η μαζοποίηση, αφού διευρύνονται οι πνευματικοί ορίζοντες.
• €      Καλλιεργείται πνεύμα ελευθερίας και αυτοδιάθεσης.
• €      Προστατεύονται τα ατομικά δικαιώματα.
• €      Επικρατούν οι ηθικές αξίες (σεβασμός, πειθαρχία, υπευθυνότητα ) και όχι ο αριβισμός.
• €       Ενισχύεται η συνεκτικότητα των κοινωνιών, το συλλογικό πνεύμα και η κοινωνική συνείδηση, αφού υποχωρεί ο ατομικισμός.
• €       Διασφαλίζεται η δημοκρατία, η ειρήνη και ο διεθνισμός, εφόσον υπάρχει ανεκτικότητα και ισχυροποιείται η αντίληψη ότι χρειαζόμαστε τους άλλους, γιατί εδραιώνεται η κοινωνική γαλήνη.
• €        Η επιστήμη και η τεχνολογία τίθενται στην υπηρεσία του ανθρώπου, βελτιώνοντας το βιοτικό του επίπεδο.

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ

                Προκειμένου να υποχωρήσει ο ατομικισμός και να υπάρξει αρμονική συνεργασία των ατόμων, με στόχο την κοινωνική πρόοδο, απαιτούνται οι ακόλουθες προϋποθέσεις:

Α. ΚΟΙΝΩΝΙΑ-ΦΟΡΕΙΣ

                Ανθρωπιστική αγωγή-παιδεία και θετική κοινωνικοποίηση, για ουσιαστική και ενεργό ένταξη του ατόμου στο σύνολο, από τους φορείς:

Οικογένεια

         Οι γονείς οφείλουν να αποτελούν υγιή πρότυπα, να μεταγγίζουν ηθικές αρχές στα νεαρά μέλη, να μην καταπιέζουν, αλλά να σέβονται την προσωπικότητα του παιδιού.

        Χρειάζεται να καλλιεργούν το γόνιμο διάλογο.

Σχολείο

        Είναι αναγκαία η πολύπλευρη μόρφωση των μαθητών και όχι η στείρα συσσώρευση γνώσεων, αλλά η μύηση στο πνεύμα της συλλογικότητας μέσα από δημιουργικές πρωτοβουλίες (π.χ. μαθητικές κοινότητες).

        Ο δάσκαλος έχει καθήκον να είναι παιδαγωγός και να εμπνέει τους μαθητές.

       Το σχολείο οφείλει να είναι ανοικτό στην κοινωνία, ενώ ειδικά το Λύκειο δεν αξίζει να αποτελεί προθάλαμο για το Πανεπιστήμιο.

Μ.Μ.Ε.

   Επιβάλλεται βελτίωση του προγράμματος με ποιοτική αναβάθμιση των προβαλλόμενων εκπομπών και αμερόληπτη ειδησεογραφία.

   Είναι αναγκαία η τήρηση της δεοντολογίας, με περιορισμό του καταναλωτικού οράματος και η άσκηση ελέγχου στην εξουσία.

Πολιτεία

   Κράτος δικαιοσύνης, πρόνοιας, αξιοκρατίας.

   Ενίσχυση της δημοκρατίας και καθολική εφαρμογή της στην κοινωνία.

   Τήρηση των νόμων, χωρίς εξαιρέσεις και επιβολή ποινών στους παραβάτες.

   Η πολιτική ηγεσία οφείλει να αποτελεί ζωντανό παράδειγμα για τους πολίτες με τη διαλλακτικότητα, τη σύνεση, τη φρόνηση και το ήθος.

         Πνευματική ηγεσία

      Έχει καθήκον να διαφωτίζει την κοινή γνώμη, να υπερασπίζεται την αλήθεια και τα δικαιώματα των πολιτών με παρρησία.

      Επιβάλλεται να αναλαμβάνει ενεργό δράση και να διαθέτει αγωνιστική παρουσία.

        Β.ΑΤΟΜΟ

                Γενικότερα, χρειάζεται προσπάθεια για αλλαγή του συμβατικού και αδιεξόδου τρόπου ζωής, αντίσταση στις τεχνοκρατικές αντιλήψεις και υλιστικά πρότυπα, στροφή στον άνθρωπο και στο συνάνθρωπο, ουσιαστικές επαφές, δεσμοί φιλίας, σχέσεις αγάπης. Κάθε μέλος μιας κοινωνίας οφείλει να γίνει ενεργός πολίτης και να διέπεται από τα εξής:

•          Έμφαση στην πνευματικότητα, γιατί με την κριτική ματιά και τη γνώση αποφεύγονται τα φαινόμενα μαζοποίησης και φανατισμού.
•         Κοινωνική συνείδηση και συμμετοχή στα κοινά, που αντιπαλεύουν τον ατομικισμό και την ιδιοτέλεια.
•        Αυτοκριτική και αυτογνωσία, υπευθυνότητα και αξιοπρέπεια , που ενισχύουν τον αυτοσεβασμό και τον αλληλοσεβασμό.
•        Γόνιμη διάθεση του ελεύθερου χρόνου: η ενασχόληση με την τέχνη, με τον αθλητισμό και η συντροφικότητα ενισχύουν την κοινωνικότητα του ατόμου.
•        Εργατικότητα και φιλοπονία, αποστροφή της φυγοπονίας.
•       Πνεύμα ανεκτικότητας και αποδοχή της διαφορετικότητας.
•       Τήρηση των νόμων.