Τρίτη 28 Σεπτεμβρίου 2010

Η πολιτική του αίματος, η οργή και οι αιτίες

      Η κοινωνία του φόβου είναι ένα θέμα που έχει απασχολήσει εδώ και καιρό τους μελετητές και συνδέθηκε με την ανάδειξη της εγκληματικότητας σε μέγα θέμα του δημόσιου βίου, με τον φόβο του εγκλήματος και τη διεθνικοποίηση της τρομοκρατίας ειδικά μετά το 2001. Η διεθνής οικονομική κρίση άλλαξε περαιτέρω τα πράγματα.
     Στην Ελλάδα τα γεγονότα που εκτυλίσσονται από το 2008 (συνολικά) διαφέρουν συγκριτικά με ανάλογα προηγούμενων ετών, επειδή η κοινωνική συγκυρία έχει αλλάξει πια καθοριστικά. Η διεθνής και η εσωτερική οικονομική κρίση που, όπως φαίνεται, θεμελιώνεται στο οικονομικό έγκλημα, άλλαξε το κλίμα. Στην εποχή του ΔΝΤ στην Ελλάδα οι συλλογικοί φόβοι ταυτίζονται για πρώτη φορά με την αγωνία κατάρρευσης και επιβίωσης, αλλά ενισχύονται και από μια σιωπηλή οργή που απαντάται σε ατομικό συνήθως επίπεδο, σε περιπτώσεις θυμάτων κακοποίησης. Πρόκειται για  θύματα που αδυνατούν να αντιδράσουν στην επίθεση και εκδηλώνουν μια παθητικότητα που δεν μπορεί να γίνει θυμός, οργή ούτε να εξορθολογιστεί για να ξεπεραστεί. Ετσι παραμένει στο επίπεδο του φόβου για το αύριο.

       Σε αυτήν την κοινωνία τα φαινόμενα της μαζικής βίας, των καταστροφών, της ακατανόητης για τους πολλούς τρομοκρατικής δράσης και της σύγχυσης μεταξύ τρομοκρατίας και οργανωμένου εγκλήματος τείνουν να γίνουν σταθερή παράμετρος, που όμως θεμελιώνεται και αυτή στο φόβο. Οι τρομοκρατικές επιθέσεις που τα τελευταία χρόνια εκδηλώνονται στην Ελλάδα και που μορφολογικά δεν θυμίζουν τίποτα από «17 Νοέμβρη», ΕΛΑ και άλλες οργανώσεις του 20ού αιώνα, δύσκολα αποκωδικοποιούνται ως προς τα μηνύματα και τους στόχους τους. Η νέα γενιά τρομοκρατών σκέπτεται και δρα με κυνικότητα, στοιχείο που τη διαφοροποιεί από τις τρομοκρατικές οργανώσεις του παρελθόντος Είναι βέβαιο, όμως, ότι προσθέτουν έναν ακόμη φόβο, τον καταλυτικότερο, στον μέσο πολίτη: δηλαδή, τον φόβο ότι μπορεί ανά πάσα στιγμή και ο ίδιος να γίνει θύμα, έχει δεν έχει σχέση με κάτι δημόσιο.
   Όμως φαίνεται ότι δεν μπορούν πια να αναλύονται φαινόμενα που μορφολογικά μοιάζουν μεταξύ τους με τον ίδιο τρόπο που αναλύονταν πριν από το ξέσπασμα τόσο της διεθνούς οικονομικής κρίσης όσο και της ελληνικής. Και τούτο επειδή θα πρέπει να συνυπολογίζονται πια και άλλοι παράγοντες, όπως π.χ. οι συνέπειες της οικονομικής κρίσης στο συλλογικό ασυνείδητο. Ο φόβος που έχει διοχετευτεί στην ελληνική κοινωνία «χτυπά» πλέον την «καρδιά» της κοινωνικής ταυτότητας των ανθρώπων, ανατρέπει τη δυνατότητα ελάχιστης αξιοπρεπούς διαβίωσης, καθώς συνδέεται άμεσα με τη χωρίς όριο διολίσθηση προς επίπεδα φτώχειας που μόνον από ιστορικές πηγές έχουν πληροφορηθεί οι σημερινοί 40ρηδες. Και δεν είναι μόνον αυτό.

        Είναι ότι αυτή η πορεία προς την εξαθλίωση έρχεται ξαφνικά ύστερα από μια περίοδο αυξημένων προσδοκιών πλουτισμού και καταναλωτικής ευημερίας, γεγονός που κάνει την αντίθεση όλο και εντονότερη, τον φόβο όλο και πιο παραλυτικό. Πλήττεται στην ουσία η ίδια η έννοια του πολίτη με την κοινωνική και πολιτική σημασία της.
       Βρισκόμαστε επομένως ενώπιον μιας νέας κατάστασης, η οποία σηματοδοτείται από την οικονομική κρίση που εξελίσσεται και τις συν αυτή κρίσεις αξιών, αξιοπιστίας του πολιτικού συστήματος, σκανδάλων και σκανδαλολογίας. Πρόκειται για φαινόμενα που αποτελούν και αυτά γεγονότα και περιστατικά έμμεσης και άμεσης βίας, τα οποία προκαλούν μια οντολογική ανασφάλεια, που συνδέεται με τα θεμέλια της κοινωνικής μας ζωής και η οποία θέτει υπό σοβαρή δοκιμασία  την ίδια την ιδέα της πολιτικής κοινωνίας. Σε τέτοιες περιπτώσεις είναι που το έγκλημα και η κοινωνική βία γίνονται όλο και περισσότερο δυσνόητα για το ευρύ κοινό, καθώς, όπως προανέφερα, προσπαθούμε να ερμηνεύσουμε και να κατανοήσουμε τις εξελίξεις με όρους και εργαλεία του παρελθόντος.
      Το ίδιο ενδεχομένως συμβαίνει και με τις λεγόμενες τρομοκρατικές επιθέσεις. Η δύσκολη σύνδεση των στόχων με τους λόγους θυματοποίησής τους δημιουργεί εντυπώσεις ότι πρόκειται περί στόχων τυχαίων, συγκυριακών, επιλεγμένων με κριτήρια ψυχοσυναισθηματικά φορτισμένα, αθώων, και πάντως επιθέσεων στερουμένων λογικής και κυρίως μηνύματος. Σε αυτό συντείνει και η φτωχή και συναισθηματικού χαρακτήρα ανάλυση των επιθέσεων αυτών στον δημόσιο λόγο.
Αντίθετα, η καταστροφική και κυνική ευρηματικότητα του modus operandi των δραστών, η θεαματική κάλυψη των διόδων φυγής και εξαφάνισης στοιχείων ενοχοποίησης πιθανών υπόπτων, η δυσανάλογη βία σε σχέση με το επιθυμητό αποτέλεσμα, η αδιαφορία για την ανθρώπινη υπόσταση και ζωή συγκροτούν ένα «μήνυμα», άμεσο και καθόλου συμβολικό ή υπολανθάνον· ότι δηλαδή δεν υπάρχουν κανόνες διεξαγωγής ενός πολέμου τύπου αντάρτικου πόλης, ούτε όροι και όρια διάκρισης ανάμεσα στις διάφορες κατηγορίες οργανωμένης παρανομίας (όπως συνέβαινε παλαιότερα): ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Αλλά αυτό δεν είναι και το δόγμα της κοινωνίας της ελεύθερης αγοράς; Η κατάργηση των κανόνων της νεωτερικότητας;

     Προκύπτει επομένως ένα ερώτημα: Αυτή η πολλαπλή θυματοποίηση και ο εθισμός στην παρουσία κάθε είδους και επιπέδου βίας στον δημόσιο βίο είναι τυχαία; Ή συνιστά μια παράπλευρη επιπλοκή των όρων υπό τους οποίους άλλαξαν οι οικονομικές σχέσεις και επιτεύχθηκε η αναδιανομή εισοδήματος στην Ελλάδα τα τελευταία περίπου 15 χρόνια;

Εάν τα πράγματα έχουν έτσι, το πρόβλημα που έχει να αντιμετωπίσει σήμερα η Ελλάδα δεν είναι μόνο το δημοσιονομικό έλλειμμα, αλλά είναι μια πρόγνωση: πώς μπορεί να αντιδράσει μια κοινωνία πολλαπλά προσβεβλημένη και θυματοποιημένη από το ίδιο το κράτος αλλά και τους αρνητές του; Και τα προγνωστικά δεν είναι ευοίωνα, εκτός αν υπάρξουν σοβαρές δημόσιες πολιτικές αποδόμησης της αξίας της βίας ως μέσου πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής επιβίωσης και σχέσεων εξουσίας.

Σοφία Βιδάλη, αναπληρώτρια καθηγήτρια Εγκληματολογίας και Αντεγκληματικής Πολιτικής, ΔΠΘ.
www.tovima.gr / 25-07-2010

Κυριακή 26 Σεπτεμβρίου 2010

Η αυτοδικία είναι εδώ...

          Η ΖΩΗ δεν είναι ταινία που στο τέλος χειροκροτάς και το έργο τελειώνει. Πόσο μάλλον ο θάνατος, που σβήνει σαν ψέμα όταν ανάβουν τα φώτα. Τον τελευταίο καιρό πληθαίνουν οι εικόνες, τα πρόσωπα και οι καταστάσεις που οδηγούν σε μια μαζική φαντασίωση ότι η αυτοδικία, ο νόμος στα χέρια του... Λιντς ή η υποκατάσταση θεσμικών ρόλων από αυτόκλητους Τσαρλς Μπρόνσον στον ρόλο του τιμωρού-εκδικητή δικαιώνεται από τα αισθήματα αδικίας και από την πεποίθηση ότι το κράτος... έχει κατεβάσει τα ρολά. Πολίτης... μόνος ψάχνει. Πολίτης μόνος εκτελεί χρέη αστυνομικού, πολίτης μόνος οδηγεί στο εκτελεστικό απόσπασμα τη ζωή του άλλου σε νόμιμη άμυνα ­ άραγε πού είναι τα όρια της νόμιμης άμυνας; Τα χειροκροτήματα πληθαίνουν για το αδύναμο θύμα που έγινε θύτης, μετατρέποντας σε θύμα το θύτη του και πάει λέγοντας...
        Χειροκροτήματα, αν και δεν είναι έργο ο θάνατος και δεν σβήνει μόλις ανάβουν τα φώτα της κάμερας για το δελτίο των 8.30. Ποιος ενώνει τα χέρια και χτυπούν παλαμάκια για τη βία που πληρώνει με βία; «Σήμερα δικάζονται οι ακρίτες, Γιώργο Μακρή είμαστε μαζί σου» έλεγε το πανό που είχαν αναρτήσει κάτοικοι παραμεθόριων περιοχών και συγχωριανοί του 58χρονου Γιώργου Μακρή από το Ορεινό Ιωαννίνων, ο οποίος κατηγορείται, γιατί σκότωσε έναν Αλβανό και τραυμάτισε τον αδελφό του, όταν επιχείρησαν να του κλέψουν το κοπάδι. Αποθέωσαν τον Γιώργο Μακρή επίσης όταν αφέθηκε ελεύθερος με περιοριστικούς όρους, με τη σύμφωνη γνώμη ανακριτή και εισαγγελέα. Όλοι ζητούσαν μέτρα για τα κρούσματα εγκληματικότητας της περιοχής και τη φύλαξη των συνόρων. Από την άλλη, το ερώτημα είναι αν θα υπήρχε χειροκρότημα ή ακόμη πιο πριν πάτημα της σκανδάλης, στην περίπτωση που ήταν συμπατριώτες μας οι κλέφτες κοπαδιού και είχαν ως αντίπαλο το κλάμα από δικούς τους εδώ, ή στην περίπτωση που οι πολίτες είχαν τη βεβαιότητα ότι οι υπηρεσίες του κράτους λειτουργούν και παρέχουν ασφάλεια.

Ξέφρενο «πανηγύρι»

Ένα μήνα πριν, ένας 17χρονος που σκότωσε δύο αλβανούς διαρρήκτες στον Ασπρόκαμπο Κορινθίας είχε οδηγηθεί στο δικαστήριο έχοντας στο πλευρό του δεκάδες πολίτες, που ξέσπασαν σε ξέφρενο πανηγύρι μετά την απόφαση να αφεθεί ελεύθερος με περιοριστικούς όρους.
     Μόλις πριν από λίγες μέρες μια άλλη ιστορία προκάλεσε το ενδιαφέρον, όταν μια μάνα υποκατέστηκε την Αστυνομία και τους μηχανισμούς διερεύνησης του θανάτου της κόρης της, έβαλε μπροστά τον εαυτό της και έγινε ντετέκτιβ...
      «Η ζωή μου σταμάτησε στις 12 Ιουνίου. Τότε που μου έφεραν το παιδί μου νεκρό. Επρεπε όμως να παλέψω. Να το κάνω για την Εύα και την Πένυ, την άλλη 18χρονη κόρη μου, που μεγάλωσε με πολλούς κόπους. ΄Έφτυσα αίμα ώσπου να συγκεντρώσω τα στοιχεία. Αλλά είχα ορκιστεί ότι θα πληρώσει ο δολοφόνος» δήλωσε η 44χρονη Ελένη Φωτιάδου, η μάνα-ντετέκτιβ που μεταμορφώθηκε σε πόρνη για να βρει τους δολοφόνους της 20χρονης κόρης της Εύας, όπως ισχυρίζεται.
        Ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα της υπόθεσης αυτής, αναδεικνύεται, για μία ακόμη φορά, ότι «απογοήτευση από τους φορείς, με τους οποίους έρχεται σε επαφή ο πολίτης, π.χ. Αστυνομία, δικαστήρια κ.λ.π., απογοήτευση που τον κάνει να νιώθει απροστάτευτος και γεμάτος ανασφάλειες ­ δεν ξέρει τι του ξημερώνει ­ μετατρέπεται σε επιθετικότητα, γίνεται οργή, και η οργή αναγκάζει τον πολίτη να λύσει μόνος του το πρόβλημα» επισημαίνει ο κ. Νέστωρ Κουράκης, καθηγητής Εγκληματολογίας στη Νομική Σχολή Αθηνών. «Αυτό όμως είναι επικίνδυνο για μια κοινωνία και γι' αυτό, όσο είναι ακόμη νωρίς, θα πρέπει το κράτος να λάβει μέτρα, να οργανωθεί σωστά η Αστυνομία και οι αρχές να είναι στο πλευρό του πολίτη».

       Στις σύγχρονες κοινωνίες, όπου ο επίσημος κοινωνικός έλεγχος ασκείται από το κράτος δικαίου, η αυτοδικία, αλλά και παράλληλες μορφές, όπως η αυτοάμυνα ­ με ιδιωτικούς όρους ­ ή το να αναλαμβάνει κάποιος μια υπόθεση που είναι δουλειά του κράτους, μας θυμίζουν εποχές και συνθήκες ζούγκλας. Εκεί που σε ένα περιβάλλον αυθαιρεσίας μπερδεύονται θύτες και θύματα. «Παλινδρόμηση σε ένα αρχέγονο πρότυπο απονομής δικαιοσύνης» χαρακτηρίζει η κυρία Βάσω Αρτινοπούλου, επίκουρη καθηγήτρια Εγκληματολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, τέτοιες πρακτικές.
      Σε ατομικό επίπεδο, ένα ανικανοποίητο περί δικαίου αίσθημα καταλαμβάνει συχνά τα θύματα μιας εγκληματικής πράξης ή και τον περίγυρό τους, η ανασφάλεια για τον τρόπο και τις πρακτικές του συστήματος απονομής της ποινικής δικαιοσύνης, η εκδίκηση και η τιμωρία είναι μερικές από τις παραμέτρους που συμβάλλουν στην αυτοδικία. «Στο συλλογικό-κοινωνικό επίπεδο, οι έρευνες στάσεων του κοινού απέναντι στο σύστημα απονομής της δικαιοσύνης, καθώς και οι θυματολογικές έρευνες, δείχνουν ότι οι πολίτες σε αξιοσημείωτο ποσοστό δεν εμπιστεύονται απόλυτα τις πρακτικές της Αστυνομίας και των άλλων φορέων που εμπλέκονται στην απονομή της δικαιοσύνης» διαπιστώνει η κυρία Αρτινοπούλου.

        Τα υψηλά ποσοστά των μη καταγγελλομένων αδικημάτων αποδεικνύουν την έλλειψη εμπιστοσύνης και την αμφισβήτηση της αποτελεσματικότητας των διωκτικών αρχών. «Ως απόρροια αυτού του κλονισμού τόσο των σχέσεων μεταξύ πολιτών και κράτους δικαίου όσο και της εμπιστοσύνης του πολίτη, εμφανίζονται τα περιστατικά αυτοδικίας...» επισημαίνει η εγκληματολόγος.

«Εθελοντική φύλαξη»

Πριν από μερικούς μήνες, τα πολλά κρούσματα εγκληματικότητας στην Αττική είχαν φέρει στην επιφάνεια το ερώτημα «συλλογική αυτοδικία ή αυτοοργάνωση;», με αφορμή τις επιτροπές αυτοπροστασίας που είχαν δημιουργηθεί και τις κραυγές: «θα πάρουμε τον νόμο στα χέρια μας». Τότε η Ενωση Πολιτών για την Παρέμβαση («Αυγή», 9.1.1997) είχε διατυπώσει την άποψη ότι, ενώ οι επιτροπές αυτοπροστασίας των κατοίκων της Αττικής αποτελούν «λογική αντίδραση, τείνουν να πάρουν έναν επικίνδυνο χαρακτήρα ένοπλης συλλογικής αυτοδικίας».
        Καταγράφοντας παραδείγματα άλλων λύσεων, η Ενωση Πολιτών για την Παρέμβαση ανέφερε τότε ότι οι πρωτοβουλίες ψύχραιμης αυτοοργάνωσης των πολιτών ξεκίνησαν από τις αγγλοσαξονικές χώρες και επεκτείνονται σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. «Ειδικότερα στη μεγάλη Βρετανία, τοπική αυτοδιοίκηση και ενώσεις πολιτών, με τη συνδρομή της κυβέρνησης, δημιούργησαν τον θεσμό της "εθελοντικής φύλαξης της γειτονιάς"... Σε καμία περίπτωση δεν φέρουν όπλα».
        Το γεγονός ότι ήδη έχει ανοίξει συζήτηση για τέτοια ζητήματα δείχνει ότι και στην Ελλάδα ­ αν και δεν έχει την ίδια ένταση προβλημάτων εγκληματικότητας με άλλες χώρες ­ υπάρχει πεδίο έρευνας λύσεων... Το γεγονός ότι περίπου 2.500 Ελληνες οπλοφορούν με νόμιμες άδειες, ενώ από την άλλη καμία εγκληματική ενέργεια δεν έχει γίνει με νόμιμο όπλο, όπως είχε αναφέρει αξιωματικός της Ασφάλειας («Τα Νέα», 3.6.1997), δείχνει ότι η αυτοάμυνα που στηρίζεται σε... μια καραμπίνα παρά πόδα μπορεί να είναι ολέθρια. «Θα μας αναγκάσετε να πάρουμε τις καραμπίνες» είπε σε ραδιοφωνικό σταθμό η κοινοτάρχης του Κρυονερίου, ίσως μέσα στη σύγχυσή της και στο φορτισμένο κλίμα των επεισοδίων ανάμεσα στα ΜΑΤ και στους κατοίκους που δεν θέλουν τους πυλώνες της ΔΕΗ στην περιοχή τους...

      Ένα σημείο που θέλησε να ξεκαθαρίσει ο επίκουρος καθηγητής Κοινωνιολογίας κ. Αντώνης Παπαρίζος, όταν του ζητήσαμε να μας μιλήσει για τα φαινόμενα αυτοδικίας και τις παράλληλες μορφές της, ήταν τα σχετικά με τη σύγκρουση στις σχέσεις πολίτη και θεσμών. «Πολίτης και θεσμοί πάνε μαζί. Οι δύο αυτές σχέσεις είναι αμοιβαίες. Δεν υπάρχουν θεσμοί; Δεν υπάρχει ανθρωπιά» μας εξήγησε.
       «Αν εγώ ως αστυνομικός δεν προστατεύω τον πολίτη, αν εσύ ως γιατρός δεν βοηθάς τον συνάνθρωπό σου, αν ο άλλος ως σκουπιδιάρης δεν καθαρίζει σωστά τους δρόμους, αν εμείς ως δημόσιοι υπάλληλοι δεν κάνουμε σωστά τις δουλειές μας και, την ώρα που πρέπει να εξυπηρετήσουμε τον συνάνθρωπό μας, μιλάμε στο τηλέφωνο ή πίνουμε καφέ, τότε δεν υπάρχουν θεσμοί. Αν εγώ δεν είμαι σωστός, πώς απαιτώ να είναι οι άλλοι σωστοί απέναντί μου; Ο κόσμος ζητά συνεχώς βοήθεια από τους άλλους, οι άλλοι από τους άλλους και κανείς δεν αναλαμβάνει τις ευθύνες του.Όλοι παραιτούμαστε από τις υποχρεώσεις μας και κοιτάμε πώς να είμαστε πιο "χαλαροί". Έτσι, βλέπουμε οι θεσμοί να μην καλύπτουν πλέον τις ανάγκες του πολίτη».
          Μάλιστα, ο κ. Παπαρίζος τόνισε ότι «η πολιτική ηγεσία έχει μεγαλύτερη ευθύνη από τους απλούς πολίτες. Αν το κράτος έκανε σωστά τη δουλειά του, τότε δεν θα χρειαζόταν η μάνα να μπει στα χωράφια της Αστυνομίας, για να μπορέσει να δικαιωθεί. Διότι αυτή είναι η αρμοδιότητα της Αστυνομίας. Όταν όμως αδρανεί, κάποιος πρέπει να κάνει κάτι. Αν συνεχίσει η Αστυνομία αυτή την τακτική, τότε ίσως και άλλες γυναίκες παίξουν τον ίδιο ρόλο, ίσως χρειαστεί και άλλοι να σκοτώσουν για να προστατεύσουν την περιουσία τους, όπως π.χ. ο κτηνοτρόφος. Με λίγα λόγια, κινδυνεύουμε να είμαστε μια χώρα με τα όπλα στα χέρια, έτοιμοι για μάχη...».

        Πώς θα μπορούσε να σκιαγραφηθεί όμως το προφίλ του πολίτη που στρέφεται σε μορφές αυτοδικίας ή αναλαμβάνει ρόλους που παρακάμπτουν τους αρμόδιους φορείς και υπηρεσίες της κρατικής μηχανής; Δεν είναι εύκολο να δοθεί ευθεία απάντηση. «Η αυτοδικία είναι μια έκτακτη συμπεριφορά» μας λέει ο ψυχίατρος κ. Μανόλης Μυλωνάκης, «η οποία έχει διάφορες συνιστώσες, όπως τον χαρακτήρα, την ψυχική υγεία, τα προσωπικά βιώματα, τα πραγματικά περιστατικά και την κοινωνική αντίληψη για το καθήκον. Αυτά, σε άλλο βαθμό για τον καθέναν, συνθέτουν τα κίνητρα».  
         Για παράδειγμα, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Μυλωνάκης, μια υστερική προσωπικότητα είναι, κατά κανόνα, και υποβόλιμη. Δέχεται υποδείξεις και εφαρμόζει τις υποδείξεις, βλέπει κάτι στην τηλεόραση και το μεταφέρει στη ζωή. Επίσης, άτομα με παρανοϊκές ψυχώσεις χειραγωγούνται από το παραλήρημά τους και οι συμπεριφορές τους κάποτε απομιμούνται την αυτοδικία. Άλλοι πάλι, εκτός ψυχοπαθολογίας με την τυπική έννοια, επηρεάζονται από τις αντιλήψεις του κοινωνικού περίγυρου για την αξιοπρέπεια, την τιμή και το καθήκον ­ είναι οι αυτοδικίες που επικράτησε να ονομάζονται βεντέτες.
       Και προσθέτει ο κ. Μυλωνάκης: «Συν τω χρόνω στη χώρα μας αδυνατίζει, και μάλιστα ραγδαία, η εμπιστοσύνη του μέσου Ελληνα για την κρατική μηχανή και τις υπηρεσίες της. Είναι αναπόφευκτη η αντανάκλαση αυτής της πραγματικότητας στις ατομικές συμπεριφορές».

Φόβος και ανασφάλεια

Υπάρχει όμως και μια άλλη διάσταση του ζητήματος. Οι κοινωνικές αναπαραστάσεις για το έγκλημα, τον εγκληματία, το θύμα και το σύστημα απονομής της ποινικής δικαιοσύνης είναι σημαντικά στοιχεία για τον τρόπο που εκλαμβάνεται το εγκληματικό φαινόμενο και η αντιμετώπισή του. Η κυρία Αρτινοπούλου διευκρινίζει:
      «Τα ΜΜΕ εμπλέκονται σε αυτή τη διαδικασία διττά. Άλλοτε καλλιεργείται ο φόβος του εγκλήματος, η ανασφάλεια και ο κλονισμός του πολίτη προς τους θεσμούς, άλλοτε λειτουργούν ως μέσο πίεσης για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των πρακτικών της απονομής δικαιοσύνης. Οι περιπτώσεις αυτοδικίας πρέπει να παρουσιάζονται με προσοχή και διακριτικότητα, υποκείμενες στους κανόνες της δεοντολογίας, όπως εξάλλου θα πρέπει να είναι γενικότερα ο χειρισμός του "εγκληματικού ζητήματος"».
        Κοινή είναι η διαπίστωση ότι η βελτίωση των πρακτικών και της αποτελεσματικότητας των σχετικών με την απονομή δικαιοσύνης φορέων, η εγκαθίδρυση του αισθήματος ασφάλειας των πολιτών, μέσα από μια συντονισμένη αντεγκληματική - κοινωνική πολιτική, αποτελούν στόχους προς τους οποίους πρέπει να στρέφεται μια οργανωμένη κοινωνία. Όπως χαρακτηριστικά λέει η κυρία Αρτινοπούλου, «η αυτοδικία είναι πράξη εξαιρετικά επικίνδυνη για την κοινωνία και τον πολιτισμό μας, που μπορεί ενίοτε να αιτιολογείται, αλλά δεν δικαιολογείται».

Παναγιώτα Μπίτσικα
www.tovima.gr | Κυριακή 6 Δεκεμβρίου 1998

Παρασκευή 24 Σεπτεμβρίου 2010

Πορεία άνευ σχεδίου

       Η ελληνική κρίση δεν είναι μόνο δημοσιονομική, κρίση αξιών, αξιοπιστίας. Δεν αφορά μόνο τη διαφθορά. Είναι κυρίως κρίση ταυτότητας. Έχει να κάνει με ένα κεφαλαιώδες έλλειμμα προθέσεων και αυτογνωσίας.
Το πρόβλημά μας δεν είναι μόνο τα αβυσσαλέα χρέη, η διάλυση στην υγεία, η καταρρέουσα κοινωνική ασφάλιση, η διαρκώς μεταρρυθμιζόμενη παιδεία. Είναι η έλλειψη συγκρότησης. Η απουσία στόχου, προσανατολισμού, η πορεία άνευ σχεδίου. Μια χώρα με εσωτερική ισχύ διαθέτει σταθερή κατεύθυνση, συνεκτική κοινωνία, γνώση της θέσης της, των αδυναμιών και των ευκαιριών της.
       Στην Ελλάδα η άσκηση πολιτικής είναι συγκυριακή. Το κόμμα που κατακτά την εξουσία, δεν συνεχίζει το έργο των προκατόχων. Το κατεδαφίζει και ξαναρχίζει πάνω «σε καμένη γη». Παράλληλα, εξαπολύεται για λαφυραγωγία, οικοδομώντας το επόμενο «χάος».
        Δεν είναι ότι η Ελλάδα δεν έχει θέσει ποτέ στόχους. Έχει θέσει, τους έχει πετύχει, βέβαια πάντα ασθμαίνοντας, συχνά σε σαθρή βάση, «με δανεικά», με τεχνάσματα, αλλά και με τις θυσίες και την υπερπροσπάθεια εκείνου που πιστεύει ότι υπηρετεί έναν εθνικό σκοπό (βλέπε είσοδος στην ΕΟΚ, στην ΟΝΕ, διοργάνωση Ολυμπιακών Αγώνων). Αγγίζει «το όνειρο» και στη συνέχεια εγκαταλείπει τον αγώνα. Επιστρέφει στα συνήθη, στην πολιτική ανεπάρκεια, την οικονομική στρέβλωση, την άναρχη πρόχειρη σπασμωδική ευημερία, την κάλυψη των σοβαρών αδυναμιών με τα χρήματα των εύκολων εισροών.

       Οι κυβερνώντες δεν παύουν λεπτό να αναμασούν φαντασιοκοπήματα και να δρουν χωρίς έρεισμα και αίσθηση συνέχειας. Όπως έδειξε με δραματική σαφήνεια η μελέτη του ΕΚΚΕ «Κοινωνικό πορτρέτο της Ελλάδας 2010», το κράτος διαμοιράζει χρήματα χωρίς να λαμβάνει υπόψη του την επιστημονική έρευνα (ολέθρια απρονοησία της ελίτ της εξουσίας), δηλαδή χωρίς στρατηγική, άρα χωρίς αποτέλεσμα (π.χ. τα χρήματα της πρόνοιας δεν φτάνουν ποτέ σε εκείνους που έχουν πραγματικά ανάγκη).
        Χρηματοδοτεί ένα ολόκληρο δίκτυο από επιτροπές και συμβούλια που αποδίδουν... κοπανιστό αέρα, αφού τα σχέδιά τους είτε δεν ολοκληρώνονται είτε δεν συντονίζονται είτε δεν υλοποιούνται – εξάλλου δεν είναι αυτός ο τελικός στόχος. Δημιουργεί στους γονείς τη φρούδα ελπίδα πως, αν τα παιδιά τους πάρουν και ένα και δύο και τρία πτυχία, θα βρουν μια καλή δουλειά, όταν η ελληνική οικονομία, ο χαμηλής παραγωγικότητας ιδιωτικός τομέας αδυνατεί να τα απορροφήσει – από τους 600.000 πτυχιούχους, την τελευταία 15ετία, σύμφωνα με την έρευνα, μόνον οι 250.000 βρήκαν δουλειά ανάλογη με τις σπουδές τους και αυτή στο Δημόσιο. Προσλαμβάνει κυρίως χαμηλόμισθους ημι-ανειδίκευτους – αυτούς χρειάζεται.

        Με άλλα λόγια, οι ιθύνοντες δεν θέλουν να περιγράψουν  ποιοι ακριβώς είμαστε (από την άγνοια, τον αποπροσανατολισμό, τη σύγχυση πλουτίζουν αρκετοί), ενθαρρύνοντας τη διόγκωση νοσηρών φαινομένων, παρασύροντας ολόκληρη την κοινωνία σε τραγικές περιπέτειες και εκποιώντας αδιάντροπα το μέλλον.

    Διότι μια χώρα που δεν αυτοελέγχεται, αυτοπεριπαίζεται,δεν

αυτοδιορθώνεται, δεν δομείται, εκπίπτει στον ρόλο του

υπερχρεωμένου αδύναμου, που θα τιμωρείται αενάως

αφαιμασσόμενος στυγνότατα.

Τασούλα Καραϊσκάκη /www.kathimerini.gr

Τετάρτη 22 Σεπτεμβρίου 2010

Ποιος μιλάει για ποιότητα ζωής στην Αθἠνα;

      Η Αθήνα, όπως κάθε πόλη, πρέπει να προσφέρει ποιότητα ζωής στους κατοίκους της. Σε καθημερινή βάση πρέπει να προσφέρει κατοικίες και χώρους εργασίας με φως και καθαρό αέρα, άνετη μετακίνηση και ευκολοπροσβάσιμους χώρους επαφής με τη φύση. Η Αθήνα όμως γιγαντώθηκε από ένα μικρό χωριουδάκι σε μια μεγαλούπολη, διαρκώς αυξάνοντας την περιφέρειά της, και με τη σημερινή της μορφή κάθε άλλο παρά τα προσφέρει. Η αύξηση του αριθμού των κατοίκων της, σε συνδυασμό με την αλόγιστη μεταλλαγή ενός πολεοδομικού ιστού που είχε δημιουργηθεί για διαφορετική πυκνότητα και η εισβολή αυτοκινήτων που έχουν σχεδιαστεί για διαφορετικούς σκοπούς, είναι οι βασικοί λόγοι που στερούν την ποιότητα ζωής στους κατοίκους της Αθήνας.
      Ένας ακόμα λόγος είναι η ανάπτυξη βαριάς βιομηχανίας που μολύνει το περιβάλλον στις πιο ειδυλλιακές περιοχές των ακτών στις οποίες έχουν άμεση πρόσβαση οι Αθηναίοι. Και αυτά, παρά το καλό της κλίμα, τον ήλιο και την εξαιρετική της σχέση με θάλασσα και βουνά. Ο παράδεισος που δημιούργησε τις συνθήκες να αναπτυχθεί ο πολιτισμός της αρχαίας Αθήνας φαίνεται να έχει καταστραφεί.
       Η σημερινή γενιά καλείται να διορθώσει τα λάθη. Περιτριγυριζόμενος από τη συγκεκριμένη δόμηση με μικρές ιδοκτησίες, ο σημερινός Αθηναίος πρέπει να βρει μια εφικτή λύση να διορθώσει την πόλη που ο ίδιος ή παρέλαβε ή συνεισέφερε να γίνει,  όπως είναι. Και αυτή η αναστροφή των συνθηκών είναι πολύ πιο δύσκολη από το να είχαν προβλεφθεί τα σημερινά προβλήματα. Χρειάζονται προσπάθεια και χρήματα και  οι  αποφάσεις που αναιρούν σημερινές καταστάσεις  αναπόφευκτα θα προκαλέσουν αντιρρήσεις και διαφωνίες. Οι αλλαγές, ακόμα και με στόχο κάτι καλύτερο, προκαλούν αντιδράσεις.

       Ο πρώτος στόχος είναι να αποφευχθούν τα ίδια λάθη στην ακόμα αυξανόμενη περιφέρεια που δυστυχώς επαναλαμβάνονται, καθότι αυτό είναι το μόνο μοντέλο ανάπτυξης που γνωρίζουν και οι αρχές και οι κάτοικοι. Αυτό όμως δεν λύνει τα προβλήματα του πυρήνα. Εκεί η λύση είναι να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα από τρεις πλευρές: επέμβαση στα κτίρια, ανάπλαση των ανοικτών χώρων και ανασχεδιασμός των τρόπων μετακίνησης. Ας τα πάρουμε ένα - ένα.
      Τα υπάρχοντα κτίρια χρειάζονται επεμβάσεις, ώστε να προσφέρουν φως στα διαμερίσματα, ειδικά των χαμηλοτέρων ορόφων, και ανάπλαση των κοινόχρηστων χώρων.  Ο κατακερματισμός των οικοπέδων, απομεινάρι των μονοκατοικιών που κατεδαφίστηκαν, οδήγησε σε ανθυγιεινά διαμερίσματα-σωλήνες που τα κεντρικά τους τμήματα φωτίζονται από αναποτελεσματικούς φωταγωγούς. Οι εσωτερικοί ακάλυπτοι έχουν γίνει ένα απομεινάρι των κτιρίων που τα περιβάλλουν. Χειρουργικές επεμβάσεις σε κτίρια και κατεδαφίσεις είναι απαραίτητες επεμβάσεις για τη βιωσιμότητα της Αθήνας. Αυτή η προσέγγιση όμως έχει πολύπλοκη διαδικασία εφαρμογής, παρόλο που είναι και απαραίτητη και οικονομικά εφικτή.

      Η άμεση και ευκολότερη λύση για τον πυρήνα είναι η ανάπλαση των ανοικτών χώρων. Τέτοιοι χώροι είναι οι πλατείες, οι ακάλυπτοι, οι δρόμοι. Και από αυτούς η ευκολότερη και αμεσότερη λύση είναι οι πλατείες. Εδώ χρειάζονται σχετικά απλές παρεμβάσεις: να σχεδιαστούν στην επιφάνειά τους, ώστε να προσφέρουν ασφαλείς χώρους διέλευσης και στάσης πεζών μέσα στο πράσινο, κυρίως με δέντρα με ψηλούς κορμούς ώστε να διατηρείται η οπτική επαφή. Παιδικές χαρές και εμπορικοί χώροι αναψυχής είναι απαραίτητα στοιχεία στις πλατείες.
         Παράλληλα, πρέπει να δημιουργηθούν χώροι στάθμευσης σε πολλαπλά υπόγεια κάτω από τις πλατείες για τα αυτοκίνητα των κατοίκων της περιοχής, ώστε να ελευθερωθεί ο χώρος στάθμευσης στους δρόμους. Βλέποντας γειτονιές της Αθήνας σήμερα, γεννιέται η εντύπωση πως οι πολυκατοικίες είναι χτισμένες μέσα σε ένα τεράστιο πάρκινγκ και οι πεζοί περπατάνε σε αυτό το πάρκινγκ. Σε συνδυασμό με την επίγνωση ότι μια θέση πάρκινγκ στον δρόμο είναι δύσκολο να βρεθεί και η κίνηση στους δρόμους είναι μόνιμα αυξημένη, τα περισσότερα αυτοκίνητα μένουν σταθμευμένα δίπλα στα πεζοδρόμια για μακρές χρονικές περιόδους. Αυτές οι καινούργιες πλατείες θα πρέπει να συντηρούνται επαρκώς με  τα έσοδα από τις εμπορικές χρήσεις και την ενοικίαση των θέσεων στάθμευσης.
     Οι ακάλυπτοι χώροι στο εσωτερικό των πολυκατοικιών είναι ένα θέμα που θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί σχετικά εύκολα για την ενοποίησή του, τη δημιουργία κοινόχρηστων χρήσεων και πράσινου και την επαναδημιουργία γειτονιάς, αλλά εναπόκειται τελικά στους κατοίκους των ίδιων των πολυκατοικιών που άλλωστε και θα είναι οι άμεσα ωφελημένοι.

          Η τρίτη κατηγορία ανοικτών χώρων είναι οι δρόμοι που συνδέονται άμεσα με τη μετακίνηση, οπότε θα πρέπει να τα αντιμετωπίσουμε μαζί. Τα αυτοκίνητα όπως τα ξέρουμε σήμερα έχουν φτιαχτεί, για να μεταφέρουν πολλούς επιβάτες, σχετικά γρήγορα, σε μεγάλες αποστάσεις και με επιβάρυνση στο περιβάλλον. Είναι εντελώς ακατάλληλα για τις πόλεις. Παίρνουν ζωτικό χώρο, μολύνουν και έχουν επιθετική σχέση με τον πεζό, για τον οποίο σε τελική ανάλυση έχουν φτιαχτεί οι πόλεις. Η αφαίρεση των αυτοκινήτων από τις πόλεις είναι εφικτή σε υψηλές πυκνότητες κατοίκησης, όπως στο κέντρο της Αθήνας, και εφόσον εισαχθούν εναλλακτικά μέσα μεταφοράς και προβλεφθούν τρόποι μετακίνησης για ειδικές ανάγκες.
       Ο συνδυασμός αυτής της αντιμετώπισης των αυτοκινήτων με την ανάπλαση των δρόμων υπόσχεται πολλά για την ποιότητα ζωής στην πόλη. Είναι όμως η αφαίρεση των αυτοκινήτων από την Αθήνα εφικτή, τουλάχιστον στο κέντρο της; Η απάντηση είναι πως είναι, ακολουθώντας το σκεπτικό της αντιμετώπισης που έχουμε δει σε πολλές πόλεις του κόσμου όπως στη Σεούλ, στη Στουτγάρδη, στη Χαϊδελβέργη, τελευταία στη Νέα Υόρκη, ακόμα και στη δική μας Έδεσσα, ή στην ειδυλλιακή Υδρα και Σύμη.
      Αυτό το σκεπτικό συγκεντρώνεται στα λόγια του πρώην δημάρχου της Σεούλ και τωρινού προέδρου της χώρας: «Όσο διευκολύνουμε την κυκλοφορία των αυτοκινήτων, τόσο ο συνωστισμός θα επιδεινώνεται, οι δρόμοι και τα πάρκινγκ δεν πρόκειται ποτέ να επαρκέσουν. Η λύση είναι να δυσκολέψουμε τα αυτοκίνητα, ώστε ο κόσμος να μάθει να χρησιμοποιεί τις δημόσιες συγκοινωνίες».

      Η απομάκρυνση των αυτοκινήτων από τους δρόμους θα τους μετατρέψει σε γραμμικούς ελεύθερους χώρους. Έτσι μπορούν να αντιμετωπιστούν σχεδιαστικά σαν τις πλατείες, με την επιπλέον προσθήκη λωρίδων για μετακίνηση: μέσων μαζικής μεταφοράς, ποδηλάτων, πεζών.
       Τελειώνοντας, θα πρέπει να τονίσουμε ότι η επιτυχία κάθε μιας από τις παραπάνω σκέψεις στηρίζεται σε ολοκληρωμένη και μακροχρόνια αντιμετώπιση, καθαρή και αποτελεσματική επικοινωνία, παιδεία, κατάλληλο και εμπνευσμένο σχεδιασμό, συντήρηση και αστυνόμευση. Οι αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί δεν εγγυώνται από μόνοι τους τα αποτελέσματα.


Σπύρος Πολλάλης,καθηγητής Σχεδιασμού, Τεχνολογίας και Διοίκησης στο Harvard.
www.kathimerini.gr

Τρίτη 21 Σεπτεμβρίου 2010

Τι γλώσσα μου έδωσαν; Eλληνική;

      Hellenic Quest λέγεται ένα πρόγραμμα ηλεκτρονικής εκμάθησης της Ελληνικής που το CNN άρχισε να διανέμει παγκοσμίως και προορίζεται σε πρώτο στάδιο για τους αγγλόφωνους και ισπανόφωνους.Η μέθοδος διδασκαλίας συνίσταται στην προβολή πληροφοριών στην οθόνη του Η/Υ, με ταυτόχρονη μετάδοση ήχου και κινούμενης εικόνας..Το πρόγραμμα παράγεται από τη μεγάλη εταιρία Η/Υ Apple, o Πρόεδρος της οποίας Τζον Σκάλι είπε σχετικά:
      Αποφασίσαμε να προωθήσουμε το πρόγραμμα εκμάθησης της Ελληνικής, επειδή η κοινωνία μας χρειάζεται ένα εργαλείο που θα της επιτρέψει ν' αναπτύξει τη δημιουργικότητά της, να εισαγάγει καινούριες ιδέες και θα της προσφέρει γνώσεις περισσότερες απ' όσες ο άνθρωπος μπορούσε ως τώρα να ανακαλύψει.Με άλλα λόγια, πρόκειται για μιαν εκδήλωση της τάσης για επιστροφή του παγκόσμιου πολιτισμού στο πνεύμα και στη γλώσσα των Ελλήνων.
       Άλλη συναφής εκδήλωση: Οι Άγγλοι επιχειρηματίες προτρέπουν τα ανώτερα στελέχη να μάθουν Αρχαία Ελληνικά, επειδή αυτά περιέχουν μια ξεχωριστή σημασία για τους τομείς οργανώσεως και διαχειρίσεως επιχειρήσεων.Σε αυτό το συμπέρασμα ήδη οδηγήθηκαν μετά από διαπιστώσεις Βρετανών ειδικών ότι η Ελληνική γλώσσα ενισχύει τη λογική και τονώνει τις ηγετικές ικανότητες.Γι' αυτό έχει μεγάλη αξία, όχι μόνο στην πληροφορική και στην υψηλή τεχνολογία, αλλά και στον τομέα οργανώσεως και διοικήσεως ...

      Αυτές οι ιδιότητες της Ελληνικής ώθησαν το Πανεπιστήμιο Ιρμάιν της Καλιφόρνια να αναλάβει την αποθησαύριση του πλούτου της. Επικεφαλής του προγράμματος τοποθετήθηκαν η γλωσσολόγος -Ελληνίστρια- Μακ Ντόναλι και οι καθηγητές της ηλεκτρονικής Μπρούνερ και Πάκαρι.Στον Η/Υ Ίμυκο αποθησαυρίστηκαν 6 εκατομμύρια λεκτικοί τύποι της γλώσσας μας, όταν η Αγγλική έχει συνολικά 490.000 λέξεις και 300.000 τεχνικούς όρους, δηλαδή σαν γλώσσα είναι μόλις το 1/100 της δικής μας. Στον Ίμυκο ταξινομήθηκαν 8.000 συγγράμματα 4.000 αρχαίων Ελλήνων και το έργο συνεχίζεται.
      Μιλώντας γι' αυτό ο καθηγητής Μπρούνερ είπε: Σε όποιον απορεί γιατί τόσα εκατομμύρια δολάρια για την αποθησαύριση των λέξεων της Ελληνικής απαντούμε: Μα πρόκειται για τη γλώσσα των προγόνων μας. Και η επαφή μας μ' αυτούς θα βελτιώσει τον πολιτισμό μας .Οι υπεύθυνοι του προγράμματος υπολογίζουν ότι οι ελληνικοί λεκτικοί τύποι θα φθάσουν στα 90 εκατομμύρια, έναντι 9 εκατομμυρίων της λατινικής.
      Το ενδιαφέρον για την Ελληνική προέκυψε από τη διαπίστωση των επιστημόνων πληροφορικής και υπολογιστών ότι οι Η/Υ προχωρημένης τεχνολογίας δέχονται ως νοηματική γλώσσα μόνον την Ελληνική. Όλες τις άλλες γλώσσες τις χαρακτήρισαν σημειολογικές .
      Νοηματική γλώσσα θεωρείται η γλώσσα στην οποία το σημαίνον, δηλαδή η λέξη, και το σημαινόμενο, δηλαδή αυτό, που η λέξη εκφράζει (πράγμα, ιδέα, κατάσταση), έχουν μεταξύ τους πρωτογενή σχέση. Ενώ σημειολογική είναι η γλώσσα στην οποία αυθαιρέτως ορίζεται ότι το αμ πράγμα (σημαινόμενο) εννοείται με το αμ (σημαίνον).Με άλλα λόγια, η Ελληνική γλώσσα είναι η μόνη γλώσσα της οποίας οι λέξεις έχουν πρωτογένεια, ενώ σε όλες τις άλλες, οι λέξεις είναι συμβατικές, σημαίνουν, δηλαδή, κάτι, απλώς επειδή έτσι 'συμφωνήθηκε' μεταξύ εκείνων που την χρησιμοποιούν.
   
ΟΛΕΣ οι λέξεις στην Ελληνική ΣΗΜΑΙΝΟΥΝ, π.χ. η λέξη ενθουσιασμός = εν-Θεώ,
γεωμετρία = γη +μετρώ, προφητεία = προ + φημί, άνθρωπος = ο άναρθρων (ο αρθρώνων λόγο). Έχουμε δηλαδή αιτιώδη σχέση μεταξύ λέξεως-πράγματος, πράγμα ανύπαρκτο στις άλλες γλώσσες. Τα πιο τέλεια προγράμματα , "Ίμυκος" , "Γνώσεις" και "Νεύτων" αναπαριστούν τους λεκτικούς τύπους της Ελληνικής σε ολοκληρώματα και σε τέλεια σχήματα παραστατικής, πράγμα που αδυνατούν να κάνουν για τις άλλες γλώσσες.Και τούτο επειδή η Ελληνική έχει μαθηματική δομή, που επιτρέπει την αρμονική γεωμετρική τους απεικόνιση.
     Ιδιαιτέρως χρήσιμα είναι τα ελληνικά προσφύματα, όπως τηλέ , λάνδη =...LAND, ΓΕΩ...,νάνο, μίκρο, μέγα, σκοπό....ισμός, ΗΛΕΚΤΡΟ...., κυκλο....., ΦΩΝΟ...., ΜΑΚΡΟ...., ΜΙΚΡΟ......, ΔΙΣΚΟ...., ΓΡΑΦΟ..., ΓΡΑΜΜΑ..., ΣΥΝ.... Ενδεικτικό παράδειγμα αποτελεί το γνωστό σε όλους,  C D = COMPACT DISK = ΣΥΜΠΑΚΤΩΜΕΝΟΣ ΔΙΣΚΟΣ.
      Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές θεωρούν την Ελληνική γλώσσα «μη οριακή», δηλαδή ότι μόνο σ' αυτή δεν υπάρχουν όρια και γι' αυτό είναι αναγκαία στις νέες επιστήμες όπως η Πληροφορική, η Ηλεκτρονική, η Κυβερνητική και άλλες.Αυτές οι επιστήμες μόνο στην Ελληνική γλώσσα βρίσκουν τις νοητικές εκφράσεις που χρειάζονται, χωρίς τις οποίες η επιστημονική σκέψη αδυνατεί να προχωρήσει.Γι' αυτούς τους λόγους οι Ευρωβουλευτές ζήτησαν να καθιερωθεί η Ελληνική ως η επίσημη της Ευρωπαϊκής Ένωσης,  διότι το να μιλά κανείς για Ενωμένη Ευρώπη χωρίς την Ελληνική είναι σα να μιλά σε έναν τυφλό για χρώματα.

Ιδιαίτερες ευχαριστίες για το κείμενο στη μαθήτριά μου Λίνα Μακρή

Σάββατο 18 Σεπτεμβρίου 2010

Η κοινωνία μας έχει ανάγκη από μια νέα συνείδηση πολίτη...

       Η ποιότητα ζωής εκφράζεται με την ευημερία, με την υπαρξιακή της έννοια και όχι με την υλική. Όπως είναι φυσικό, η πολιτική δεν μπορεί να δημιουργήσει αυτό που βιώνουμε και συναισθανόμαστε υπαρξιακά. Πρέπει να πάψουμε να πιστεύουμε ότι ο στόχος της πολιτικής είναι η ευτυχία. Η πολιτική πρέπει και μπορεί να εξαλείψει τις δημόσιες αιτίες της δυστυχίας, αλλά δεν μπορεί να δημιουργήσει την ευτυχία!
      Σήμερα τα προβλήματα της απασχόλησης, της ανεργίας, του αποκλεισμού αντιμετωπίζονται στη βάση μιας κλειστής οικονομικής λογικής, ενώ θα έπρεπε να εξετάζονται με βάση τις ανάγκες του πολιτισμού...χωρίς φυσικά να διαλύεται κάθε πολιτική στην πολιτική πολιτισμού.
Πρέπει να σημειωθεί ότι, μια πολιτική πολιτισμού δεν μπορεί παρά να αξιοποιήσει όλες τις δυνατότητες της επιστήμης και των νέων τεχνολογιών με σκοπό την επανανθρωποίηση της καθημερινής ζωής που θα τη χαρακτηρίζουν: η αλληλεγγύη (εναντίον της εξατομίκευσης και του διαχωρισμού των ανθρώπων), η επιστροφή στις ρίζες (εναντίον της ανωνυμίας), η συμβίωση (εναντίον της υποβάθμισης της ποιότητας ζωής) και η ηθικοποίηση (εναντίον της ανευθυνότητας και του εγωκεντρισμού).
     Η ανώνυμη αλληλεγγύη του κράτους πρόνοιας, με τις ασφάλειες κάθε είδους, είναι ανεπαρκής. Η βιωμένη αλληλεγγύη ατόμου προς άτομο, ομάδων προς άτομο, ατόμου προς ομάδες είναι αναγκαία. Το πρόβλημα είναι να απελευθερώσουμε την αχρησιμοποίητη δύναμη των καλών θελήσεων και να ευνοήσουμε τις πράξεις αλληλεγγύης και ευεργετισμού.

      Η πολιτική πολιτισμού δεν μπορεί να δημιουργήσει την ποιότητα ζωής, αλλά πρέπει να δράσει στις κοινωνικές και πολιτισμικές πλευρές της. Η πολιτική πολιτισμού απαιτεί να συνειδητοποιηθούν πλήρως οι ποιητικές ανάγκες του ανθρωπίνου όντος. Η πραγματική ζωή απουσιάζει εκεί, όπου υπάρχει μόνο πεζότητα. Πρέπει να σημειωθεί ότι οι πολιτικές, πολιτισμικές, καλλιτεχνικές δραστηριότητες, καθώς και οι δραστηριότητες αλληλεγγύης έχουν όλες μια ποιητική διάσταση.
      Στο νέο περιβάλλον, το περιβάλλον των νέων τεχνολογιών, δημιουργούνται λιγότερες θέσεις από αυτές που καταργούνται. Η πολιτική πολιτισμού προτείνει τη μείωση των ωρών εργασίας και το μετασχηματισμό της εργασίας σε δραστηριότητα με κυρίαρχο στόχο την ανασύσταση της οικογενειακής και ιδιωτικής ζωής.
      Τα χαρακτηριστικά της εποχής μας, η ομογενοποίηση, η τυποποίηση και η ανωνυμία οδηγούν στην απώλεια των ριζών. Η κρίση της προόδου και του μέλλοντος, οι αβεβαιότητες του αύριο τείνουν να περιορίσουν τη ζωή σε μια γεμάτη άγχος ζωή χωρίς προοπτική. Το παρόν δεν τροφοδοτείται πλέον από το μέλλον και το παρελθόν. Πρέπει να κατανοήσουμε ότι είναι αναγκαίο να ανατρέξουμε ξανά στις πηγές, στις ρίζες. Η αλληλεγγύη, η συμβίωση, η επιστροφή στις ρίζες είναι επιταγές που μπορούν να βρουν εδαφική και οικονομική έκφραση.
      Εδαφικά, το πρόβλημα έγκειται στο να αντισταθούμε στην απανθρωποίηση των πόλεων και της υπαίθρου.Οικονομικά, η οικολογία έγινε ήδη ζωτική και αποδοτική. Οι νέες γενιές που έχουν οικολογική συνείδηση, τα άτομα χωρίς απασχόληση αρχίζουν να δημιουργούν μικρές βιολογικές εκμεταλλεύσεις, να ξαναζωντανεύουν είδη εμπορίου που είχαν εγκαταλειφθεί, να ανακαλύπτουν τη γοητεία του χειροποίητου προϊόντος. Μια πολιτική αναγέννησης της υπαίθρου θα ενθάρρυνε τη διατήρηση ή την επαναφορά μορφών μικρεμπορίου και θα εμψύχωνε την επανεγκατάσταση σε κωμοπόλεις και χωριά...ακόμη και σε νεκρά χωριά.

        Το καταναλωτικό σύνθημα της πολιτικής πολιτισμού είναι: λιγότερα αλλά καλύτερα. Αυτό το σύνθημα κινείται σε κατεύθυνση αντίθετη με την τρομερή οικονομική μηχανή για την κατανάλωση την οποία εμψυχώνει το κέρδος!  Μια πολιτική πολιτισμού γίνεται από μόνη της πολιτική απασχόλησης. Απέναντι στη συνεχή και αναπόφευκτη μείωση θέσεων εργασίας στους τομείς που υπόκεινται στο διεθνή ανταγωνισμό, μπορούμε να σχεδιάσουμε τη δημιουργία θέσεων εργασίας οι οποίες είναι αναγκαίες για την πολιτική πολιτισμού. Τέτοιες θέσεις εργασίας μπορεί να είναι: αγροτικές - οικολογικές, αλληλεγγύης.
     Οι αγροτικές-οικολογικές θέσεις εργασίας σχετίζονται: α) με την αναγέννηση των μικρών και μεσαίων αγροτικών εκμεταλλεύσεων (σε προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας), β) με την αξιοποίηση της γενετικής μηχανικής για να καταστούν τα φυτά ανθεκτικά στις δυσμενείς γεωλογικές και κλιματικές συνθήκες, γ) με τη βοήθεια για επανεγκατάσταση επαγγελματιών στα χωριά, δ) με τη βοήθεια για εγκατάσταση και πολλαπλασιασμό της τηλεργασίας, ε) με την παραχώρηση κήπων για την καλλιέργεια λαχανικών σε συνταξιούχους ή τηλεργαζομένους που εγκαθίστανται στην ύπαιθρο, στ) με την ανάπτυξη θεσμών για παροχή κατ' οίκον βοήθειας σε αγροτικό περιβάλλον, ζ) με τη συγκρότηση σώματος επαγγελμάτων για την προστασία του περιβάλλοντος και για τη συντήρηση φυσικών πόρων....

      Σ' ένα περιβάλλον αλληλεγγύης είναι αναγκαίο να υπάρξουν επαγγέλματα παροχής βοήθειας στο εξατομικευμένο σύμπαν της μοναξιάς και στο τεχνο-γραφειο-κρατικοποιημένο σύμπαν, που είναι απρόσιτο ή ακατανόητο, του οποίου οι βραδύτητες δεν επιτρέπουν, ούτε απάντηση, ούτε άμεση λύση. Για παράδειγμα: α) θέσεις συμβούλων-βοηθών για προβλήματα της καθημερινής ζωής, β) επαγγέλματα βοήθειας σε μικρά παιδιά, σε μητέρες, σε αναπήρους, σε μοναχικά άτομα, βοήθειας σε επί τόπου επιδιόρθωση αυτοκινήτων, νομικής βοήθειας,....και τέλος θα χρειαζόταν μια συνολική πολιτική επαγγελμάτων αλληλεγγύης και συμβίωσης σε ηλικιωμένους.
      Κατά την άποψη ειδικών μια πολιτική πολιτισμού θα ήταν μια άμεση απάντηση στην ανεργία, θα ήταν μια οικονομία αλληλεγγύης. Αλλά όποια και αν είναι η εκτίμηση, η πολιτική πολιτισμού θα μπορούσε να απορροφήσει μεγάλο ποσοστό ανθρώπων χωρίς εργασία.
      Χρειαζόμαστε ένα New Deal Πολιτισμού! Μια τέτοια αντιμετώπιση (π.χ. εξανθρωπισμό των πόλεων) απαιτεί μεγάλες δαπάνες, αλλά θα επέφερε προοδευτικά μεγάλη εξοικονόμηση...Αυτή η εξοικονόμηση παραμένει αόρατη, όσο συνεχίζουμε να καθορίζουμε τις δαπάνες και τα έσοδα ξεχωριστά για κάθε τομέα του προϋπολογισμού. Δε βλέπουμε ποτέ ότι μια πολιτική για την ποιότητα ζωής θα μπορούσε να περιορίσει προοδευτικά τα επόμενα χρόνια σημαντικές δαπάνες υγείας για βρογχίτιδες, άσθμα, ασθένειες, στρες, αϋπνίες, που προέρχονται από τις συνθήκες της ζωής στην πόλη, την ανεργία, τα δεινά του πολιτισμού μας, τον κυρίαρχο τρόπο σκέψης, ο οποίος, ανίκανος να συλλάβει τα συνολικά προβλήματα, οδηγεί σε ανυπολόγιστες δαπάνες...
     Είναι αναγκαίο να δημιουργηθεί ένα λογιστικό σύστημα, το οποίο να υπολογίζει τις οικονομικές συνέπειες και τις συνέπειες στην υγεία τις οποίες φέρουν τα δεινά του πολιτισμού. Έτσι, μπορούμε να αντιληφθούμε ότι οι δαπάνες για την υγεία θα μειώνονταν με την εξοικονόμηση φαρμάκων και υγειονομικής φροντίδας, που θα προερχόταν από την επιστροφή στην ποιότητα ζωής.

       Μεταρρύθμιση του πολιτισμού, μεταρρύθμιση της ζωής, μεταρρύθμιση της σκέψης, ηθική μεταρρύθμιση συμβαδίζουν για να καθορίσουν τεράστιες εξοικονομήσεις δαπανών, που θα επέτρεπαν να πραγματοποιηθούν όλες οι αλληλοεξαρτώμενες μεταρρυθμίσεις. Το πρόβλημα είναι να ενσωματώσουμε την πολιτική πολιτισμού στην πολιτική.
      Η πολιτική πολιτισμού προϋποθέτει τον ενθουσιασμό, την προσχώρηση μεγάλου μέρους των πολιτών, αλλά είναι ικανή, ανοίγοντας δρόμους και δημιουργώντας ελπίδα, να αφυπνίσει τις καλές θελήσεις, να παρακινήσει και να διεγείρει τον ενθουσιασμό και την προσχώρηση πολιτών. Το πρόβλημα δεν είναι να δημιουργήσουμε μια «νέα ηθική» αλλά να προοδεύσουμε προς την επιστροφή στην ηθική.
       Οι πολιτικοί βλέπουν με κακό μάτι την ανάγκη ηθικότητας. Πιστεύουν ότι αρκεί να παλέψουν με νομοθετικά μέτρα εναντίον της διαφθοράς. Πρέπει να εργαστούμε για την ηθικότητα μέσα από ένα σύνολο πολυδιάστατης πολιτικής πολιτισμού. Κάθε πολιτική και κάθε ηθική χρειάζονται μια πίστη.
Η πολιτική πολιτισμού είναι μια αποστολή ιστορικής αναγκαιότητας και ευρύτητας. Πρέπει να αναπτυχθεί με ορίζοντα δεκαετίας και πέρα από αυτόν. Δεν υποδεικνύει ούτε ένα πρότυπο, ούτε ένα σχέδιο πολιτισμού, αλλά ένα δρόμο.
      Καλεί ταυτοχρόνως στην ανα-κατάκτηση του παρόντος, στην αναγέννηση του παρελθόντος, στην οικοδόμηση του μέλλοντος. Επιτρέπει να αναστήσουμε μια συγκεκριμένη ελπίδα. Αυτή η πολιτική αντίστασης στη νέα βαρβαρότητα περιέχει την αρχή της ελπίδας.Το ζωτικό συστατικό που έχουμε ανάγκη τόσο όλοι μας όσο και η πολιτική, είναι η ελπίδα. Η ανάσταση της ελπίδας είναι η ανάσταση μιας δυνατότητας. Ούτε η αβεβαιότητα ούτε το άγχος καταργούνται, αλλά επειδή μπορούμε να αντέξουμε την αβεβαιότητα και το άγχος μόνο με τη συμμετοχή, την αγάπη, την αδελφοσύνη, τη δράση, η πολιτική πολιτισμού περιέχει τον ενθουσιασμό, τη συμμετοχή, την ελπίδα.

Η κοινωνία μας έχει ανάγκη από μια νέα συνείδηση πολίτη...

Καθηγητής Χρήστος Β. Μασσαλάς, Πρόεδρος ΔΕ Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, Πρόεδρος του Συμβουλίου Ανώτατης Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης (ΣAΠΕ), (π. Πρύτανης Πανεπιστημίου Ιωαννίνων)
www.kathimerini.gr

Παρασκευή 17 Σεπτεμβρίου 2010

Ένα πείραµα νεωτερικότητας

       Η Γαλλία αρχίζει ένα µεγάλο πείραµα µε στόχο να ανοίξει τις πόρτες των «grandes ecoles», των πανεπιστηµίων της ελίτ, στα παιδιά φτωχών οικογενειών. Όµως, δεν λείπουν οι ενστάσεις.
       Η Γαλλία φαντάζεται τον εαυτό της ως µια χώρα «δηµοκρατικής αρετής», στην οποία επικρατεί αξιοκρατία και η οποία διοικείται από µια καλοεκπαιδευµένη ελίτ που προκύπτει από ένα άγρια ανταγωνιστικό εκπαιδευτικό σύστηµα. Στην κορυφή του είναι οι «grandes ecoles», γύρω στις 220 σχολές διαφόρων ειδικοτήτων. Και στην κορυφή της κορυφής αυτής της πυραµίδας είναι µια φούχτα περίφηµα ιδρύµατα που δέχονται λίγες χιλιάδες φοιτητές τον χρόνο, οι οποίοι περνούν από εξαιρετικά ανταγωνιστικές εξετάσεις.
       «Στη Γαλλία, οι οικογένειες γιορτάζουν την εισαγωγή σε µια grande ecole περισσότερο από το πτυχίο», λέει ο Ρισάρ Ντεκουέν, ο οποίος διευθύνει την πιο φιλελεύθερη από τις σχολές αυτές, το Ινστιτούτο Πολιτικών Σπουδών του Παρισιού, γνωστό ως Sciences Ρo.
         «Αφού περάσεις τις εξετάσεις, στα 18 ή στα 19 σου, ανήκεις κάπου για το υπόλοιπο της ζωής σου». Το αποτέλεσµα, λένε οι επικριτές, είναι µια αυτοαναπαραγόµενη ελίτ των πλούσιων και των λευκών που εφοδιάζει τα παιδιά της µε τις κοινωνικές δεξιότητες, την οικονοµική υποστήριξη και την πολιτιστική γνώση για να περάσουν τις εισαγωγικές εξετάσεις, τις οποίες δίνουν συνήθως έπειτα από άλλα δύο χρόνια εντατικής µελέτης µετά το Λύκειο, σε ακριβά προπαρασκευαστικά σχολεία. Το πρόβληµα δεν είναι µόνον η στενή, περιορισµένη βάση αυτής της ελίτ. «Η Γαλλία έχει τόσα προβλήµατα νεωτερικότητας», λέει ο Ντεκουέν. Αυτοί που περνούν τις εξετάσεις «είναι εξαιρετικά έξυπνοι, όµως το θέµα είναι: Είσαι δηµιουργικός; Είσαι πρόθυµος να διακινδυνεύσεις; Να ηγηθείς σε µια µάχη;».

      Παρά τις ενστάσεις, η κυβέρνηση προτρέπει τις σχολές να βάλουν στόχο να αυξήσουν το ποσοστό των υπότροφων φοιτητών τους στο 30%,τριπλάσιο του σηµερινού. Οι σχολές φοβούνται πως η κυβέρνηση θα υπονοµεύσει την υπεροχή τους στο όνοµα της κοινωνικής µηχανικής, ενώ κάποιοι επισηµαίνουν ότι ένα τέτοιο άνοιγµα αντιβαίνει στο ιδεώδες µιας αξιοκρατίας τυφλής σε φυλή, θρησκεία και εθνότητα. Το πείραµα, ωστόσο, θα τεθεί σε εφαρµογή.
       Και η Ριζάν ελ-Γιαζιντί είναι µία από τις πρωτοπόρους στο πείραµα αυτό. Κόρη βορειοαφρικανών γονιών στο «σκληρό» παρισινό προάστιο Μποντί, συµµετέχει σε ένα δοκιµαστικό πρόγραµµα που βοηθάει έξυπνα παιδιά φτωχών οικογενειών να ξεπεράσουν τα τεράστια πολιτιστικά µειονεκτήµατα που συχνά σήµαιναν την αποτυχία τους στις κρίσιµες εισαγωγικές εξετάσεις. «Προς το παρόν είµαστε ακόµη µια µικρή οµάδα, αλλά θα γίνουµε περισσότεροι, θα υπάρξει πραγµατική πρόοδος», λέει η 20χρονη Γιαζιντί. Όµως είναι και ανήσυχη.
       «Είµαστε τυχεροί, αλλά είναι και µεγάλος κίνδυνος για µας. Μπορεί να µην τα καταφέρουµε σε µια κορυφαία σχολή».

www.kathimerini.gr/ 5 Ιουλίου 2010

Δευτέρα 13 Σεπτεμβρίου 2010

Σημειώσεις Έκθεσης Γ΄Λυκείου






Σάββατο 11 Σεπτεμβρίου 2010

Δεν μάθαμε να τ’ αγαπάμε...


      Η δεξίωση στο θωρηκτό Αβέρωφ συζητήθηκε πολύ. Θα προστεθεί σε ένα μακρύ κατάλογο προκλητικών εκδηλώσεων σε ιστορικούς χώρους που εμπλουτίζεται κάθε τόσο: από τη Ζωή Λάσκαρη που φωτογραφήθηκε γυμνή στους ιερούς λέοντες της Δήλου, το 1985, ώς τη λουσάτη Τζένιφερ Λόπεζ που απαθανατίστηκε, το 2008, στον Παρθενώνα, «διαφημίζοντας» τη χώρα.
     Η κρίση αξιών που μετατρέπει τα παλαιά αλλά και τα νεότερα μνημεία μας σε αριστοκρατικά «σκηνικά» για κοσμικές φωτογραφίσεις συμπίπτει με την οικονομική ύφεση. Η κρίση αναγκάζει το ελληνικό κράτος να βρει εναλλακτικούς οικονομικούς πόρους για τη δαπανηρή συντήρησή τους. Ετσι, διαμορφώνεται μια δύσκολη κατάσταση. Οι αρμόδιοι των χώρων αυτών θα πιέζονται να κάνουν παραχωρήσεις για σοβαρά χρηματικά ανταλλάγματα υπό την απειλή ότι η πολιτεία δεν μπορεί να καλύψει τις ανάγκες τους.
         Το μεγαλύτερο βάρος επωμίζεται συνήθως το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, το οποίο αποφασίζει κατά περίπτωση, χωρίς ξεκάθαρα κριτήρια. Σταχυολογούμε παραδείγματα από το παρελθόν: παραχώρησε τη Στοά του Αττάλου στη Vodafone, αλλά αρνήθηκε να δώσει το χώρο στάθμευσης δίπλα στον ναό του Σουνίου στην BMW για τη φωτογράφιση των νέων της μοντέλων. Ζήτησε 100.000 ευρώ από την εταιρεία κινητής τηλεφωνίας και 50.000 από την αυτοκινητοβιομηχανία, ενώ έδωσε δωρεάν το Σούνιο στο Ιδρυμα «Ανδρέας Παπανδρέου» (που δεν είναι κρατικός φορέας) για συναυλία και ομιλία του τότε Γερμανού υπουργού Εξωτερικών Γιόσκα Φίσερ.

        Το ΚΑΣ αρνήθηκε να δώσει το Ηρώδειο στον σχεδιαστή μόδας Κάλβιν Κλάιν το 1998, αλλά κάθε καλοκαίρι γίνεται ολόκληρη συζήτηση για το αν θα πρέπει να τραγουδούν εκεί λαϊκοί αοιδοί. Ζήτησε το σενάριο της νέας ταινίας του Ζαν Λικ Γκοντάρ για να του δώσει άδεια να κινηματογραφήσει στην Ακρόπολη, γεγονός που τον απέτρεψε από το να το κάνει, ενώ έδωσε το ελεύθερο στη Νία Βαρντάλος για την ταινία «Ερωτας α λα ελληνικά», που ήταν δυσφημιστική για την Ελλάδα.
       Η μοίρα των νεώτερων μνημείων δεν είναι καλύτερη. Η εθνική τηλεοπτική σταρ Ρούλα Κορομηλά έκανε εκπομπές με επιδείξεις εσωρούχων στο Δημαρχιακό Mέγαρο του αρχιτέκτονα Τσίλερ στην Ερμούπολη της Σύρου, με τις ευλογίες των τοπικών αρχών. Πασαρέλα είχε στηθεί και μπροστά στην είσοδο του Πανεπιστημίου, το υπέροχο κτίριο του Χριστιανού Χάνσεν, στα τέλη του '90 με τα μοντέλα να ξεκινούν από τους κίονες για να καταλήξουν στους ανδριάντες του Κοραή και του Καποδίστρια. Η Ελένη Μενεγάκη είχε κάνει τη βόλτα της από το θωρηκτό Αβέρωφ για παρουσίαση τηλεοπτικής εκπομπής.
      Η «Κ» ανοίγει τον φάκελο της χρήσης των μνημείων, μιλώντας με τέσσερις ειδικούς που έχουν αφιερώσει τη ζωή τους στην προστασία τους: τον ακαδημαϊκό και γεν. γραμματέα της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας Βασίλη Πετράκο, τον γνωστό αρχαιολόγο καθηγητή Χρίστο Ντούμα, τον καθηγητή του ΕΜΠ Χαράλαμπο Μπούρα, που εργάζεται επί 50 ολόκληρα χρόνια στον τομέα των αναστηλώσεων και είναι πρόεδρος της Επιτροπής Συντηρήσεως Μνημείων Ακροπόλεως, καθώς και τον πολύπειρο αναστηλωτή του Παρθενώνα, αναπληρωτή καθηγητή του ΕΜΠ Μανώλη Κορρέ.

     Όλοι τους συμφωνούν σε κάτι: οι Ελληνες έχουν «ρητορική» σχέση με τα μνημεία. Τα σέβονται μόνο κατ' όνομα, τα χρησιμοποιούν για να αισθανθούν μια κενή περιεχομένου εθνική ανωτερότητα χωρίς ουσιαστική γνώση της Iστορίας, επικαλούνται λόγους προστασίας τους με ιδιοτελή κίνητρα (π. χ. να μη χτίσει ο γείτονάς τους), τα θεωρούν τμήμα του απαξιωμένου δημόσιου χώρου. Την ίδια ώρα που καμαρώνουν γι' αυτά, σβήνουν τα τσιγάρα τους και κολλούν τσίχλες πάνω στα πεντελικά μάρμαρα, όπως αποδεικνύεται από το γεγονός ότι τα συνεργεία καθαρισμού έβγαλαν
Βασίλης Πετράκος

Πετάγονται στα άχρηστα οι αξίες μας

      Η γενική αρχή είναι ότι τα μνημεία μας παραμένουν εκτός εμπορικών χρήσεων διότι είναι έργα των προγόνων μας και κατάλοιπα της τέχνης τους. Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο αποφασίζει κατά περίπτωση, όταν υπάρχει αίτηση χρήσης κάποιου αρχαίου μνημείου, ανάλογα με τις πιέσεις που ασκούνται κάθε φορά από το κομματικό συμφέρον.
       Η αφορμή του «Αβέρωφ» επαναφέρει ένα θέμα που έχει ξεκινήσει στο μακρινό παρελθόν. Το 1854 στον αποκλεισμό της Αθήνας, ο στρατηγός Καλλέργης παρέθεσε γεύμα με ξένους αξιωματικούς. Ο Παρθενώνας δεν έπαθε τίποτα, η ιδέα του, όμως, προσβλήθηκε στα μάτια του κόσμου. Τα κτίσματα δεν παθαίνουν τίποτα, οι αξίες μας, όμως, πλήττονται, παραμερίζονται και πετάγονται στα άχρηστα, διότι τα μνημεία ενσαρκώνουν τις αντιλήψεις των πολιτών για τον τόπο και την ιστορία του. Αντιστοίχως το πλοίο δεν είχε φθορά από τη δεξίωση. Όμως, επλήγη η ιδέα της νίκης στους Βαλκανικούς Πολέμους.

       Πιστεύω ότι τόσο τα αρχαία όσο και τα νεότερα μνημεία δεν πρέπει να παραχωρούνται εκτός κι αν είναι για κάποια χρήση που ταιριάζει απόλυτα για τη φυσιογνωμία τους. Όσοι επικαλούνται την κρίση και την έλλειψη πόρων για τη συντήρησή τους μιλούν εκ του πονηρού. Αν γινόταν σωστή διαχείριση των πόρων που προέρχονται από τα εισιτήρια, δεν θα είχαμε πρόβλημα. Τα αποθεματικά του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων λεηλατήθηκαν και τα λεφτά κατέληξαν σε λάθος σκοπούς, σε φεστιβάλ κ. ο. κ.
       Ας πάμε, όμως, στην ουσία του θέματος. Οι Έλληνες, ούτε συμπάθησαν, ούτε εκτίμησαν τα μνημεία τους, είτε είναι πέτρες είτε είναι έργα πνεύματος και λόγου. Προϋποθέτει γνώση που δεν παρείχε η εκπαίδευση στην Ελλάδα, σίγουρα όχι τις τελευταίες δεκαετίες. Δεν μπαίνει η σωστή βάση στο δημοτικό και στο γυμνάσιο. Το πανεπιστήμιο και τα μεταπτυχιακά δεν φτιάχνουν ανθρώπους με συνείδηση, αλλά καλούς επαγγελματίες.
Χρίστος Ντούμας

              Έλλειψη πολιτικής και παιδείας

 
     Όντως υπάρχει σύγχυση για το πότε και το πώς παραχωρούνται τα μνημεία μας. Αυτό δείχνει έλλειψη πολιτικής και παιδείας. Η στάση μας είναι έρμαιο των γούστων της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας και της εκπαιδευτικής παρακμής. Σας μεταφέρω ένα περιστατικό από τη Σαντορίνη. Με αφορμή τα 30 χρόνια των ανασκαφών στο Ακρωτήρι, διοργανώσαμε πολλές επισκέψεις ντόπιων σχολείων και κάναμε τρίωρες ξεναγήσεις. Οι δάσκαλοι και οι καθηγητές που συνόδευαν τα παιδιά, δεν μπήκαν μέσα γιατί βαριόντουσαν. Πώς θα διδάξουν τον σεβασμό στους προγόνους και στα έργα τους;
        Τα τελευταία χρόνια, στην ελληνική κοινωνία κυριαρχεί η λαμογιά. Όλα αποκτούν περιθώριο εκμετάλλευσης και κέρδους, ακόμα και τα μνημεία μας. Ο χώρος του πολιτισμού δεν έχει μείνει μακριά από τα σκάνδαλα που μαστίζουν την Ελλάδα.
      Η Siemens γέμισε τα ελληνικά μουσεία με μηχανήματα οθόνης αφής για πληροφοριακό υλικό που δεν δούλεψαν ποτέ. Οι συμπατριώτες μας στέκουν ανάξιοι κληρονόμοι της ιστορίας μας. Θα το παίξουν Ελληνάρες και θα λένε για τους ξένους ότι, όταν εμείς φτιάξαμε τον Παρθενώνα, αυτοί σκαρφάλωναν στα δέντρα, άσχετα αν δεν έχουν πατήσει ποτέ στον Ιερό Βράχο. Θα χρησιμοποιήσουν την αρχαία κληρονομιά κατά τρόπο ιδιοτελή. Πόσες φορές έχουμε δει κάποιους να καταγγέλλουν τον γείτονά τους επειδή βρέθηκαν αρχαία όταν έχουν καταστρέψει ό,τι βρήκαν οι ίδιοι;

     Οι Ελληνες έχουν μια αφηρημένη ιδέα για τα μνημεία ακόμα και όταν τα επισκέπτονται. Νομίζετε ότι οι θεατές του Ηρωδείου ξέρουν σε τι μάρμαρα κάθονται; Πρέπει τα θεατρικά και μουσικά προγράμματα που μοιράζονται στην είσοδο να αναφέρουν ορισμένα πράγματα για την ιστορία του, μερικές γραμμές έστω. Αν στο μέλλον δεν έχουμε λεφτά να συντηρούμε τα μνημεία, για να είναι στην κατάσταση που τους αρμόζει, είτε να τα κλείσουμε είτε να διπλασιάσουμε το εισιτήριο, αλλά όχι να εκπορνεύσουμε την ίδια μας την ιστορία με ανάρμοστη χρήση.
Χαράλαμπος Μπούρας

               Να τονώσουμε τις χορηγίες

     Τα μνημεία στην Ελλάδα έχουν ιστορική, καλλιτεχνική και συναισθηματική αξία· το καθένα αποτελεί μια ξεχωριστή περίπτωση. Η γαμήλια δεξίωση στο θωρηκτό δεν προκάλεσε φθορές, αλλά ήταν επιβλαβής για τη συναισθηματική και την ιστορική αξία του πλοίου. Από την άλλη, μπορεί η Επίδαυρος να παραχωρηθεί σε κορυφαίο σκηνοθέτη με τους καλύτερους ηθοποιούς στον κόσμο, αλλά ο κίνδυνος πρόκλησης ζημιών από το κοινό ή από τους συντελεστές παραμένει.
        Είμαι αντίθετος στο αλισβερίσι για την εμπορική χρήση των μνημείων ή των μουσείων. Πρέπει να αναζητήσουμε τρόπους να τονώσουμε τη χορηγία και τις δωρεές, διότι διαφορετικά θα βρεθούμε σε πολύ δυσχερή θέση στο μέλλον. Με το έλλειμμα παιδείας που μας διακρίνει και τα πολύ κακά πρότυπα που αναδεικνύονται από τα ΜΜΕ και τη διαφήμιση, θα δεχόμαστε όλο και μεγαλύτερες πιέσεις για ανάρμοστου χαρακτήρα χρήσεις.Δεν σας κρύβω και την ανησυχία μου για το τι επίδραση θα έχει το σχέδιο Καλλικράτης στο θέμα της αρχαιολογικής μας κληρονομιάς. Ξαφνικά γίνονται παντοδύναμοι οι περιφερειάρχες, που δεν είναι βέβαιο πως πάντα έχουν τη σύνεση και τη γνώση για να συμβάλλουν στον σωστό προγραμματισμό της συντήρησης των σημαντικών αρχαιολογικών χώρων σε όλη την Ελλάδα.
        Δυστυχώς, οι Ελληνες βλέπουν τα μνημεία με τρόπο ρητορικό, όχι ουσιαστικό. Νομίζουν ότι σέβονται την άυλη υπόστασή τους, αλλά την ίδια ώρα μπορεί να κολλήσουν μια τσίχλα στο πεντελικό μάρμαρο του 5ου αιώνα. Πώς όμως μπορούν να αντιληφθούν την τεράστια σημασία τους όταν το παρελθόν μας δεν διδάσκεται σωστά και η ιστορία της τέχνης απουσιάζει από τα σχολεία;
Αυτό δυστυχώς δεν αλλάζει από τη μια μέρα στην άλλη. Χρειάζεται πολιτική βούληση, συνέπεια και πρόγραμμα δεκαετιών, για να φτάσει μια μέρα ο ίδιος ο λαός να προστατεύει τα μνημεία μας.
Μανώλης Κορρές

Όχι στις εμπορικές χρήσεις

      Ο ελληνικός αρχαιολογικός νόμος είναι σαφής και προστατεύει επαρκώς την κληρονομιά μας. Αν ψάξετε θα διαπιστώσετε ότι είναι λίγες οι περιπτώσεις που παραχωρήθηκαν τα μνημεία σε λάθος χέρια. Οι αποφάσεις παίρνονται από επιτροπές και πολλές φορές η πολιτική ηγεσία έχει πλανηθεί ή θεωρεί κακώς ότι με αυτόν τον τρόπο θα προβληθεί το ίδιο το μνημείο ή η ιστορία μας, ακόμα και η χώρα ως τουριστικό προϊόν. Ενδεχομένως στο μέλλον οι αρχαιολογικές υπηρεσίες να αντιμετωπίσουν εντονότερα θέματα πόρων. Χρήματα όμως μπορούν να βρεθούν, αν καλλιεργήσουμε περισσότερο το πνεύμα της χορηγίας, που είναι συμβατό με την ιδέα της δημοκρατίας μας. Να υπάρξει άμιλλα μεταξύ των χορηγών όπως και στην αρχαιότητα.   
  Είμαι κάθετα αντίθετος στις εμπορικές χρήσεις των μνημείων μας και πάντα νιώθω δέος μπροστά τους. Οσα χρόνια εργάστηκα στην Ακρόπολη, ακόμα και όταν ήμουν κατάκοπος, δεν ακούμπησα ποτέ το σώμα μου σε τοίχο, ούτε κάθισα σε αρχαίο μάρμαρο. Υπήρχαν πολλές ώρες που ήμουν ολομόναχος εκεί, αλλά το θεωρούσα ντροπή. Δεν αντιμετωπίζω τα μνημεία ως αρχαία λείψανα. Οι άνθρωποι που σβήνουν τις γόπες τους πάνω σε αρχαία σπαράγματα, είναι εκείνοι που πετούν σκουπίδια έξω από τα παράθυρα του αυτοκινήτου τους και δεν έχουν κανένα σεβασμό για το περιβάλλον. Ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε τα μνημεία μας δεν είναι αποκομμένος από την καθημερινότητά μας ως πολιτών αυτής της χώρας. Είναι η προέκταση της συμπεριφοράς μας στον δημόσιο χώρο, που είναι τόσο απαξιωμένος. 


 Ας μην ξεχνάμε, όμως, ότι όσοι νόμοι, μέτρα ή παρεμβάσεις και αν υπάρξουν (π.χ. ενοποίηση αρχαιολογικών χώρων) δεν επαρκούν και δεν μας βοηθούν να αντιληφθούμε ότι τα μνημεία μας δεν ανήκουν ούτε σε μια γενιά ούτε σε μια ομάδα ανθρώπων. Με την καταστολή δεν ριζώνει αυτή η συνείδηση, μόνο με την παιδεία.

Hμερομηνία δημοσίευσης:27-06-10/ www.kathimerini.gr

Παρασκευή 10 Σεπτεμβρίου 2010

Η Κοπεγχάγη, είναι θέμα επιβίωσης!


        Είναι, λένε πολιτικοί και επιστήμονες, η σημαντικότερη σύνοδος κορυφής για το κλίμα αυτή που πραγματοποιείται στην Κοπεγχάγη. Για αυτό και θα περίμενε κανείς ένα ουσιαστικό, «χειροπιαστό» αποτέλεσμα: να συμφωνήσουν στο ελάχιστο και να μην αναλωθούν για μια ακόμη φορά σε ατέρμονες διαβουλεύσεις. Έγιναν άλλωστε τόσες προπαρασκευαστικές διασκέψεις σε Ασία, Ευρώπη, Ηνωμένες Πολιτείες ώστε φτάνοντας στην κρίσιμη σύνοδο να υιοθετηθούν κοινά μέτρα για τη μείωση της εκπομπής ρύπων, που θα περιορίσουν την αύξηση της θερμοκρασίας σε όσο το δυνατόν χαμηλότερα επίπεδα κάτω από τους 2 βαθμούς C.
        Διαφορετικά, οι κλιματικές αλλαγές θα μας οδηγήσουν πολύ σύντομα σε μια παγκόσμια κρίση. Το περιγράφουν με μαθηματική ακρίβεια οι επιστήμονες. Και η κρίση αυτή θα έχει συνέπειες όχι μόνο στους φτωχούς και αδύνατους, την κοινωνία των δύο τρίτων, αλλά και στους έχοντες και κατέχοντες, σε υποανάπτυκτες, αναπτυσσόμενες και ανεπτυγμένες χώρες.

      Κι όμως όλα δείχνουν ότι το διπλωματικό παζάρι θα συνεχιστεί και μετά την Κοπεγχάγη ωσάν να επρόκειτο για οποιοδήποτε άλλο θέμα κατανομής πόρων και σφαιρών επιρροής ανάμεσα στους ισχυρούς. Ή της λήψης μέτρων για ν΄ αντιμετωπίσουν τη χρηματοπιστωτική κρίση. Κοντολογίς, οι ηγέτες μας δείχνουν να μην καταλαβαίνουν…
       Δείχνουν να μην αντιλαμβάνονται ότι αυτές οι απλές, κοινότυπες και οφθαλμοφανείς πλέον διαπιστώσεις δεν μπορούν να κρυφτούν πίσω από τα διαφορετικά ποσοστά μείωσης των ρύπων και τους στόχους που βάζει ο καθένας. «20-20-20», δηλαδή 20% μείωση των ρύπων, 20% αύξηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, 20% μείωση της κατανάλωσης σε σχέση με το 1990 προτείνει η ΕΕ, τα μέλη της οποίας, όμως, ερίζουν πώς θα κατανεμηθεί η βοήθεια προς τις αναπτυσσόμενες χώρες για να μειώσουν και αυτές τις εκπομπές ρύπων. Δεν συμφωνούν μ΄αυτά οι Ηνωμένες Πολιτείες του Ομπάμα και ζητούν να ξεκινήσει η κουβέντα από μηδενική βάση. Επικαλούνται δε το τεράστιο οικονομικό κόστος, την πολιτική Μπους και την ολιγωρία της Γερουσίας να ψηφίσει το σχετικό νόμο, εμμέσως δηλαδή προτάσσουν για μία ακόμη φορά τον πραγματισμό και τα οικονομικά συμφέροντα των βιομηχανιών τους.

    Για να προκαλέσουν έτσι την οργή του Σουηδού προεδρεύοντος υπουργού Εξωτερικών που δήλωσε ότι «θα ντρεπόμουν αν ήμουν Αμερικανός». Και μόνον μετά από πιέσεις ο αμερικανός πρόεδρος εδέησε να δεσμευτεί για μείωση κατά 17% έως το 2020, αλλά προσέξτε σε σχέση με το 2005. Που σημαίνει μόλις 3,5% σε σχέση με το 1990. Όσο για την Κίνα, την πρωταθλήτρια εκπομπής ρύπων, αφού ξεπέρασε και τις Ηνωμένες Πολιτείες το 2006, αυτή τραβά τον ανηφορικό δρόμο της ανάπτυξης, υποσχόμενη ότι θα μειώσει τις εκπομπές της κατά 40-45% ανά μονάδα ΑΕΠ έως το 2020.
      Ποσοστά επί ποσοστών που ελάχιστοι μπορούν ν΄ αντιληφθούν τι σημαίνουν πρακτικά. Ας μας πουν, λοιπόν, αφού δεν μπορούν να δεσμευτούν σε μια γενική συμφωνία, τουλάχιστον τι μπορούν να κάνουν από κοινού. Όχι άλλες επίσημες δηλώσεις για περαιτέρω διαπραγματεύσεις και καλές διαθέσεις. Αν η Κοπεγχάγη οδηγείται σε ναυάγιο, αν έως τώρα καμία σύνοδος για το κλίμα δεν κατέληξε σε ομόφωνη συμφωνία, κυρίως λόγω της στάση του υπερατλαντικού φίλου, τίποτε δεν εγγυάται ότι σ΄ ένα χρόνο θα «τα βρούν». Καιρός να αυτοδεσμευτούν όσοι βλέπουν «το κακό να πλησιάζει » και να τρίξουν λίγο τα δόντια στους μονίμως διαφωνούντες για μια χούφτα βαθμούς.

 Παύλος Νεράντζης -www.protagon.gr/ 05-12-2009

                 Η εκδίκηση της Γαίας, Τζέϊμς Λάβλοκ (Λιβάνης)

        Αν υπάρχει ένα βιβλίο το οποίο να αρκεί για να καταλάβει και ο πιο ανυποψίαστος πόσο κοντά στην καταστροφή βρίσκεται το ανθρώπινο είδος – και όχι ο πλανήτης – αυτό είναι «Η εκδίκηση της Γαίας». Ο Τζέϊμς Λάβλοκ είναι ο κορυφαίος Βρετανός γεωλόγος που εμπνεύστηκε τη θεωρία της Γαίας και στήριξε πάνω της το έργο της ζωής του. Η Γη είναι ένας ζωντανός οργανισμός, ο οποίος λειτουργεί όπως όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί: προσπαθεί να επιβιώσει. Κι όταν δέχεται επιθέσεις «εχθρικών» στοιχείων, αμύνεται αναλόγως.
    Δυστυχώς για τον πολιτισμό μας, η ιδανική κατάσταση για τη Γή είναι η Εποχή των Πάγων. Κι όπως αποδεικνύουν τα στοιχεία του Λάβλοκ, ο πλανήτης είχε ξαναρχίσει να παγώνει την περίοδο του 13ου-17ου αιώνα, όμως η Βιομηχανική Επανάσταση όχι απλώς αντέστρεψε την τάση, αλλά οδήγησε στο ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα. Αυτή τη στιγμή η Γή έχει υψηλό πυρετό κι αυτός που φταίει είναι το ανθρώπινο είδος. Το οποίο, χάρη στη Βιομηχανική Επανάσταση, κατάφερε και κατακυρίευσε τη Γή.
     Επί δισεκατομμύρια χρόνια οι άνθρωποι δεν είχαν ποτέ ξεπεράσει το ένα δισεκατομμύριο – και τόσοι ήμασταν το 1932. Επτά δεκαετίες αργότερα είμαστε έξη φορές περισσότεροι και σε δέκα χρόνια θα έχουμε φτάσει τα εννιά δις – μη αναστρέψιμο, εκτός κι αν έρθει το τέλος του κόσμου. Δεν έχει καμία σημασία αν οι περισσότεροι είναι Κινέζοι και Ινδοί κι αν στην Ελλάδα έχουμε υπογεννητικότητα. Η Γαία δεν κάνει διακρίσεις. Ο πλανήτης προσπαθεί να διατηρήσει την ισορροπία του και δεν δίνει δεκάρα για την επιβίωση του ανθρώπινου είδους.

         Το πρόβλημα είναι ότι ούτε το ανθρώπινο είδος δίνει δεκάρα για την επιβίωσή του. Δεν είναι μυστικό το τι συμβαίνει στα είδη τα οποία πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα επειδή έχουν άφθονη τροφή και δεν αντιμετωπίζουν φυσικούς εχθρούς. Στο τέλος τρώγονται μεταξύ τους. Ο Λάβλοκ αποδεικνύει ότι δεν υπάρχει καμία «νέα τεχνολογία» που να μπορεί να καλύψει τις σημερινές ανάγκες εννιά δισεκατομμυρίων ανθρώπων για τροφή και ενέργεια.  
     Ακόμα κι αν καταφύγουμε στις λύσεις της πυρηνικής ενέργειας και της συνθετικής τροφής, καμία υποδομή τέτοιας κλίμακας δεν μπορεί να δημιουργηθεί και να λειτουργήσει χωρίς φτηνό πετρέλαιο – το οποίο τελειώνει όπου να’ ναι.
       Εν τω μεταξύ, η συντριπτική πλειοψηφία των επτά δισεκατομμυρίων πιστεύει ακράδαντα ότι ο πλανήτης κινδυνεύει κι ότι οι άνθρωποι μπορούν να τον σώσουν. Τελειώνεις την «Εκδίκηση της Γαίας» και η αλήθεια σε χτυπάει σαν ξαφνικό χαστούκι. Δεν είναι η Γή που κινδυνεύει. Η Γή μπορεί να φροντίσει μια χαρά τον εαυτό της, αυτό κάνει εδώ και δισεκατομμύρια χρόνια. Εμείς κινδυνεύουμε. Τα δισεκατομμύρια ανθρωπάκια που νομίζουμε ότι ξεχωρίζουμε από τα άλλα είδη επειδή έχουμε μυαλό, ενώ είμαστε το μοναδικό είδος το οποίο καταστρέφει συστηματικά τις προϋποθέσεις της επιβίωσής του.
Γκέλη Βούρβουλη -www.protagon.gr/ 6-12-2009

Πριν από το τέλος του πετρελαίου


        Ενα δευτερόλεπτο. Ισως κάτι λιγότερο, όσο διαρκεί το χτύπημα του αντίχειρα με τον παράμεσο. Οσο ένας χτύπος καρδιάς. Αυτά τα γεγονότα αντιστοιχούν στην ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού σε σχέση με την ηλικία του πλανήτη. Η γη είναι μερικών δισεκατομμυρίων ετών, ο ανθρώπινος πολιτισμός μετριέται με χιλιάδες χρόνια. Αν τραβήξεις μία γραμμή με την ηλικία της γης, θα χρειάζεσαι μικροσκόπιο για να διακρίνεις τη δική μας παρουσία. Οι δεινόσαυροι έζησαν πολλά περισσότερα χρόνια από όσα εμείς βαδίζουμε σε δύο πόδια. Και η γη γνώρισε πολύ σημαντικότερα γεγονότα από το φαινόμενο του θερμοκηπίου, το λιώσιμο των πάγων και τη λειτουργία της χωματερής στα Λιόσια.
      Δυστυχώς δεν έχουμε την απαραίτητη απόσταση από τον πλανήτη, τα γεγονότα και τον χρόνο για να δούμε τα πράγματα στις αληθινές τους διαστάσεις. Ούτως ή άλλως η ματιά μας θα ήταν εγωιστική. Αν απειλείται κάτι από την άνοδο της στάθμης των θαλασσών είναι, πρωτίστως, ο ανθρώπινος πολιτισμός. Αν η γη είχε ώμους θα τους σήκωνε αδιάφορα για τη δική μας τύχη. Αλλωστε, όπως αποδεικνύουν οι τελευταίοι αιώνες, η παρουσία μας δεν είναι βέβαιο ότι συνάδει με την οικονομία και το συμφέρον της φύσης. Τι θέλω να πω; Πολλά, κινδυνεύοντας να κάνω ακόμα ένα βήμα πέρα από την κόκκινη γραμμή της γελοιοποίησης ενός ερασιτέχνη που προσπαθεί να φιλοσοφήσει.

    Κρατώ το σημαντικότερο. Είναι απολύτως βέβαιο ότι αυτή η διάσκεψη που πραγματοποιείται στην Κοπεγχάγη θα αντιμετωπίζεται από τις μελλοντικές γενιές ως μία αναχρονιστική και τεχνολογικά πρωτόγονη προσέγγιση του προβλήματος. Και απίστευτα υποκριτική. Διότι η ουσία του θέματος δεν βρίσκεται στη συμπεριφορά της αμερικανικής ή της κινέζικης βιομηχανίας-αυτή είναι μία συγκυριακή αντιμετώπιση. Εκείνο που καλείται να αποφασίσει η ανθρωπότητα-και δεν το τολμά-είναι η απεξάρτηση από το πετρέλαιο πολύ πριν την εξάντληση των αποθεμάτων.
        Πότε θα συμβεί αυτό; Εξαρτάται ποιες μελέτες διαβάζετε. Οι περισσότεροι, πάντως, συμφωνούν ότι έχουμε περάσει από το oil peak, δηλαδή το σημείο κορύφωσης στην εξόρυξη πετρελαίου. (Θεωρητικά αυτό έγινε στις 25 Νοεμβρίου 2005) Αν δεν έχει συμβεί ήδη, τότε η στιγμή θα έρθει γύρω στο 2020. Με αυτό το μοντέλο, οι πόροι σε πετρέλαιο θα αρχίσουν να φθίνουν και το 2200 η ανθρωπότητα θα παράγει τόσο πετρέλαιο όσο και το 1850.
       Η ανακάλυψη νέων κοιτασμάτων ίσως καθυστερήσει κάπως το μοιραίο. Θα τρυπήσουμε στους πόλους, θα βουτήξουμε στο Αιγαίο, θα καταναλώσουμε και την τελευταία σταγόνα πετρελαίου όπως ο αλκοολικός γλύφει το ποτήρι αφού αδειάσει το μπουκάλι. Λογικά δεν θα χρειαστεί. Ο ανθρώπινος πολιτισμός μέχρι τότε θα αξιοποιεί τις εναλλακτικές τεχνολογίες-κυρίως το υδρογόνο-και θα έχει απεξαρτηθεί από το πετρέλαιο. Γιατί, όμως, καθυστερεί να κινηθεί προς αυτήν την κατεύθυνση; Απλό είναι. Επειδή πετρελαϊκά και τραπεζικά συμφέροντα διαπλέκονται με τέτοιο τρόπο που καταφέρνουν να καθυστερήσουν την ανάπτυξη εναλλακτικών μοντέλων. Επειδή πολύ συχνά, τραπεζίτες, πετρελαιάδες και κυβερνήτες συναντώνται στο ίδιο πρόσωπο, στο ίδιο σχήμα εξουσίας. Η Κοπεγχάγη μπορεί να σας φανεί ανιερή ως διάσκεψη. Αν, όμως, κάποιος αρχίσει να μιλάει για υδρογόνο, να τον πάρετε στα σοβαρά.
 Κώστας  Γιαννακίδης-www.protagon.gr/9-12-2009

                               Οι κίνδυνοι από τον αγωγό

       Και τι  δεν έχουμε ακούσει κατά καιρούς τα τελευταία δέκα χρόνια για τον αγωγό αυτόν, τη σημασία του στη παγκόσμια σκακιέρα του πετρελαίου και το γεωστρατηγικό ρόλο που θα αποκτήσει η χώρα μας (το μόνιμο όνειρό μας, τρομάρα μας).χάρις σ’αυτόν.
    Όμως αγωγό δεν βλέπουμε. Καθυστερήσεις και παλινωδίες με τελευταίο επεισόδιο την ανακοίνωση του Βούλγαρου πρωθυπουργού ότι η χώρα του αποσύρεται από το έργο για να διαψευστεί στη συνέχεια από τους υπουργούς του, και να διορθώσει στη συνέχεια ότι η Βουλγαρία περιμένει τη μελέτη για τις επιπτώσεις του αγωγού στο περιβάλλον και μετά θα αποφασίσει. Πίσω από όλα αυτά βέβαια παίζεται σκληρό πόκερ με τις ΗΠΑ και τη Τουρκία να πιέζουν για τη ματαίωση του έργου και τη Ρωσία να πιέζει για την υλοποίησή του. Σ’όλα αυτά η Ελλάδα τι κάνει; Προχωράει κανονικά στις απαραίτητες προετοιμασίες. Πολύ πρόσφατα (1/6/2010) το υπουργικό συμβούλιο ενέκρινε σχέδιο νόμου που προβλέπει τα της διαδρομής και εγκατάστασης του αγωγού (περιορισμούς κυριότητας, απαλλοτριώσεις, αποζημιώσεις κλπ.).

     Ωραία όλα αυτά αλλά για τυχόν επιπτώσεις ενός τέτοιυ αγωγού στο περιβάλλον, και ειδικώτερα στο θαλάσσιο περιβάλλον, δεν έχει ακουστεί τίποτε. Κι’ όμως το θέμα είναι πολύ σοβαρό. Η ύπαρξη τερματικών σταθμών φόρτωσης πετρελαίου στην Αλεξανδρούπολη θα έχει τις εξής αρνητικές επιπτώσεις στη γύρω θαλάσσια περιοχή.
    Αυξημένος κίνδυνος διαροής κατά τη διαδικασία φόρτωσης. Οσα μέτρα και να παρθούν δεν μπορεί να αποκλειστεί τέτοιο ενδεχόμενο. Οι επιπτώσεις μεγάλες ειδικά γιατί τα βάθη στον κόλπο της Αλεξανδρούπολης είναι μικρά και τα ρεύματα πολύ ασθενή. Η περιοχή της Αλεξανδρούπολης πλήτεται το χειμώνα από πολύ ισχυρούς νοτιάδες. Προσωπικά βρέθηκα σε μία τέτοια περίπτωση όπου οι άνεμοι είχαν φτάσει τα 9 Μπωφόρ και τα κύματα καβαλούσαν την παραλιακή λεωφόρο και έσκαγαν στις απέναντι πολυκατοικίες. Σε μιά τέτοια περίπτωση αυξάνει πολύ σημαντικά ο κίνδυνος ατυχήματος στην περιοχή φόρτωσης.

   Αυξημένος κίνδυνος από διαρροές πετρελαίου στην ευρύτερη περιοχή του Βορείου Αιγαίου κατά την προσέλευση των πλοίων γιά φόρτωση. Πράγματι τα πετρελαιοφόρα όταν ταξιδεύουν προς την περιοχή φόρτωσης, γεμίζουν τις δεξαμενές τους με θαλάσσιο νερό (ballast waters) προκειμένου να έχουν ευστάθεια στο ταξίδεμά τους. Πλησιάζοντας την περιοχή φόρτωσης και εάν δεν υπάρχει εκεί ειδικός σταθμός υποδοχής αυτών των νερών (που συνήθως δεν υπάρχει) τι κάνουν; Πολύ απλά αδειάζουν τις δεξαμενές τους στη θάλασσα!!!. Τα νερά αυτά περιέχουν υπολείματα πετρελαίου από την προηγούμενη φόρτωση. Περιέχουν επίσης και μικρο- οργανισμούς από την περιοχή όπου γέμισαν τις δεξαμενές με νερό (π.χ. Ατλαντικό, Ινδικό κλπ.). Ετσι γίνονται δύο κακά ταυτόχρονα. Ρυπαίνεται με πετρελαιοδή η περιοχή και προστίθενται νέα είδη οργανισμών (allien species) τα οποία μή έχοντας τους φυσικούς εχθρούς που είχαν στο χώρο προέλευσής τους πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα οπότε εμφανίζονται φαινόμενα καταστροφής του οικοσυστήματος.

       Η Αλεξανδρούπολη είναι ένας από τους ποιό σημαντικούς ψαρότοπους στην Ελλάδα. Εκτός από μεγάλη ποικιλία ψαριών έχει και πάρα πολλές γαρίδες. Οι γαρίδες γεννούν και πολλαπλασιάζονται σε θαλάσσιες περιοχές κοντά σε εκβολές ποταμών (Έβρος στην περίπτωση της Αλεξανδρούπολης). Από την ιχθυόσκαλα της Αλεξανδρούπολης μεγάλες ποσότητες αλιευμάτων φορτώνονται σε φορτηγά-ψυγεία και φεύγουν κατευθείαν για χώρες της δυτικής Ευρώπης όπως Γερμανία, Ολλανδία κλπ. Ολα αυτά με την εγκατάσταση του αγωγού θα ανατραπούν. Τα ψάρια θα εξαφανιστούν ή θα μειωθούν δραματικά, οι ανεμότρατες και τα πληρώματά τους θα μείνουν χωρίς δουλειά.
    Θα μου πείτε γιατί μέχρι τώρα δεν έχουν ακουστεί διαμαρτυρίες από τους κατοίκους; Η απάντηση είναι κλασική. Με την ανεργία στον νομό Εβρου να αγγίζει το 25%, οι κάτοικοι βλέπουν στον αγωγό ελπίδα εργασίας χωρίς να συνυπολογίζουν βέβαια τη γενικώτερη ζημιά που θα προκληθεί. Επίσης όπως είπαμε και στην αρχή, μέχρι στιγμής το έργο μοιάζει πιό πολύ με έργο φάντασμα. Οταν σοβαρευτούν τα πράγματα, είναι δεδομένο ότι θα υπάρξουν αντιδράσεις. 
    Χωρίς να θέλουμε να καταστροφολογίσουμε, μήπως ήρθε η ώρα πριν προχωρήσουμε να γίνει μιά πολύ σοβαρή μελέτη και συζήτηση για τις επιπτώσεις του αγωγού στο θαλάσσιο περιβάλλον της Αλεξανδρούπολης και του ευρύτερου Θρακικού πελάγους; Νομίζω ναι.

 Αλέκος  Λασκαράτος -www.protagon.gr /5-07-2010